25 september 1981
U weet het al: wij zijn niet alwetend, wij zijn niet onfeilbaar. Vergeet dit niet en vergeet ook niet zelf te denken. Zelfs indien u tot geen conclusie komt, hebt u dan uw brein geoefend en dat kan ook belangrijk zijn.
Het onderwerp luidt: Concentratiemethoden
Concentratie komt in feite neer op het uitsluiten van andere signalen of impulsen. Wanneer u zich wilt concentreren, hetzij voor werkzaamheden danwel voor geestelijke oefeningen, zult u er dus in de allereerste plaats voor dienen te zorgen dat u niet te veel kunt worden gestoord of afgeleid.
Een zeer belangrijk punt hierbij is wel dat er geen onverwachte zaken gebeuren. Je kunt je heel goed concentreren terwijl er zware machines staan te draaien en gewende geluiden klinken. Maar als er dan opeens een hond naast je blaft, waarop je niet onbewust gerekend had, ben je weg. Dan gaat het niet en moet je opnieuw beginnen.
Zoek dus steeds een tijd en plaats uit, waarbij u in staat zult zijn werkelijk en zonder interruptie uw gedachten te herleiden tot zij slechts één enkel punt omvatten.
Zuiver rationeel bezien is hier sprake van een eliminatieproces. Je hebt normalerwijze vele zaken waarmede je gedachten en bewustzijn gelijktijdig bezig plegen te zijn. Wanneer nu één enkel punt voor jou zeer belangrijk is, kun je de daaraan gegeven aandacht steeds verder versterken.
Men zegt wel eens dat je eerst je gedachten geheel blank moet maken. Vergeet dit maar! Tegen de tijd dat u geheel blank bent, vergeet u zich te concentreren en begint de ellende opnieuw.
Stel je liever je probleem steeds weer duidelijk voor ogen en om dit zo goed mogelijk te doen, is het vaak te beginnen met een visualisatie:
Stel dat het gaat om een mathematisch probleem. Blijf kijken naar de formule waarvan u uit moet gaan, zo sterk dat deze als op uw netvlies gebrand lijkt en u ook zonder de ogen te gebruiken het probleem geheel voor u blijft zien.
Zijn uw bezigheden letterkundig, lees dan het stukje waaraan u verder moet breien enkele keren achtereen na en fixeer voor uzelf de laatste woorden, het punt waarvan u verder moet gaan. Concentreer u dus niet op hetgeen zou moeten komen, maar op hetgeen als laatste punt in het reeds door u of anderen voltooide proces.
Bent u bezig met geestelijke zaken, probeer u dan niet meteen de hoogste geestelijke waarden voor ogen te stellen. Dit kunt u toch niet, want u hebt daar, zeker mentaal, geen voldoende beelden van. Kies eenvoudig een symbool, een voorstelling die u zozeer in uzelf probeert op te nemen dat er geen ruimte meer is voor afwijkende gedachten.
Op deze wijze bereikt u een zeer sterke concentratie en gelijktijdig een verhoging van uw bewustzijnsdrempel t.a.v. de buitenwereld; en dat hebt u hierbij werkelijk nodig.
Is hetgeen wat u bezig houdt van stoffelijke aard, dan kunnen wij nu stap voor stap verder gaan en de mogelijkheden of komende bewegingen a.h.w. in gedachten tevoren ontwikkelen. Let wel: wij proberen niet een definitieve weg zonder meer vast te leggen – zelfs niet wanneer wij uitgaan van een formule – maar mogelijkheden te registreren. Je doet dit ongeveer als een schaker die aan zet zijnde, tracht het gehele bord te overzien en de volgende reeks van zetten die van beide zijden mogelijk zouden zijn tegen elkander af te wegen.
Hebt u te maken met meer geestelijke waarden, zo is het duidelijk dat u iets meer nodig hebt dan mentale voorstellingen waarop u zich geheel richt. Dan speelt ook gevoel een grote rol.
Nu zal elk symbool waarmede u werkt – mens zijnde is u dit in feite enigszins ingeschapen – voor u wel een emotionele betekenis hebben. Deze gevoelswaarde komt tijdens een exclusief en intens daarmede bezighouden wel als vanzelf naar voren. Zodra je bepaalde gevoelens in jezelf in dit verband ontdekt, moet je proberen deze zoveel mogelijk over te dragen op het beeld waarvan je uitgaat.
Voorbeeld: u gebruikt een symbool dat voor u rust betekent. Door u dit voor te stellen, voelt u inderdaad enige innerlijke rust ontstaan. Zeg dan tot uzelf dat deze rust naar u toestroomt vanuit de voorstelling die u zich maakt. U zult ontdekken dat u dan nog rustiger wordt. Waarop u het proces weer kunt herhalen.
Het lijkt een soort suggestieproces, maar in feite is het een soort terugkoppelingseffect waarbij de emotionele stromen in jezelf steeds meer worden vrijgemaakt. Er kan dan een ogenblik komen waarbij het symbool waarmede je begonnen bent, wordt overspoeld door en a.h.w. opgenomen in de ervaren emotie.
Voor geestelijk besef is het van belang dat u voor deze emoties geen angst koestert. Laat ze maar door je heen vloeien. Zodra dit het geval is, zult u immers zelfregulerend optreden, of u dit nu wilt of niet. Op het ogenblik dat uw emotionele spanningen te groot dreigen te worden, worden deze door u immers overgedragen op de feitelijke wereld buiten u en komt u tot het besef van die wereld, waarmede een afremming van de gevoelens en terugkeer uit de concentratie bijna onvermijdelijk is geworden.
Het is eigenlijk niet zo heel moeilijk je te concentreren en van die concentratie dan ook nog een goed gebruik te maken. De vraag blijft wel wat je ermee wilt bereiken.
De voorbeelden die ik gaf waren mathematica – in feite een zoeken naar factoren die alleen in formules gemakkelijk uitdrukbaar zijn – en een schrijver die verder wil schrijven of dichten. Ik had hiervoor ook bv. een componist kunnen nemen.
In al deze gevallen gaat het bij de concentratie om het vinden van een houvast, waardoor een vervolg kan worden bereikt. De concentratie dient hier in feite het overwinnen van blinde plekken. Vooral wanneer je doodgestaard bent op een bepaald probleem of een bepaalde sequentie kan het door mij gegeven procedé heel goed werken. Want wanneer je probeert alle mogelijkheden te overwegen vanuit één enkel punt van uitgang, met uitsluiting van al het andere, heb je in feite je onderbewustzijn ingeschakeld. Dit kiest dan mede volgens het onbewuste – u ervaart dit als gevoelsmatig – de oplossing, weg of benadering die volgens uw gehele persoonsinhoud voor u de meest juiste is.
Neem na de concentratieperiode in dergelijke gevallen liever nog een half uurtje rust. U zult zien dat wanneer u zich opnieuw probeert te concentreren opeens allerhande denkbeelden in u beginnen te rijzen, zodat u opeens nieuwe mogelijkheden ziet.
Gaat het om het geestelijke, dan liggen de zaken wel enigszins anders, al is het maar omdat je stoffelijk ook bij concentratie weinig overzicht hebt over alles wat er geestelijk gebeurt.
Zeker, het grootste deel hiervan wordt als een emotionele weerslag wel door u ervaren. Maar kunt u werkelijk bewust en wetend zeggen: op dit moment heb ik mijn astraal gelijk gericht? Geloof mij, wanneer u meent dit zonder meer te kunnen zeggen, bent u ofwel een zeer hoge ingewijde danwel een idioot. U mag zelf kiezen.
Wanneer je dan bovendien nog allerhande andere geestelijke voertuigen – die mogelijk een rol kunnen spelen tot de kern van het ik, de ziel toe – ook redelijk zou moeten beseffen, zo zou u het niet eens mentaal kunnen verwerken.
Laat mij het als volgt stellen – voor degenen die kunnen rekenen is dit de meest eenvoudige weergave – het aantal mutaties dat voor kan komen wanneer wij al onze geestelijke voertuigen en hun relatiemogelijkheden zouden willen beseffen, ligt rond 10%. En dat is een heel behoorlijk aantal. Wie het niet gelooft moet het maar eens proberen neer te schrijven – voluit dan.
Het zal u duidelijk zijn dat wij dus een soort kortschrift van node hebben, waardoor ons denken – dat niet de vele varianten kan omvatten – toch een totaalindruk ontvangt. Anders gezegd: wij volgen niet het procedé, maar proberen de resultaten wel te registreren.
Hierbij speelt het volgende een rol: zolang ik in een emotionele toestand verkeer, kan ik niet redelijk beseffen wat ik beleef. Daarom moet ik wachten tot de emotionele storm die tijdens mijn concentratie zou kunnen ontstaan afgevlakt is.
Ten tweede: ik kan het innerlijk beleefde alleen maar in vage termen weergeven. Juist omdat dit vaak vergeten wordt, is het van belang de eerste redelijke beelden te fixeren, ook al weet je niet wat zij betekenen. Een van de eenvoudigste manieren is: hetgeen je denkt meteen op te schrijven, hetgeen je gezien meent te hebben kort schriftelijk aan te duiden.
Ten derde: wanneer je de emoties hebt doorgemaakt, zijn er veranderingen in u ontstaan. Zij houden o.m. een verandering van de denksporen en dus van uw besefte hersenactiviteiten in. Andere herinneringsbeelden komen naar voren, andere combinaties van ervaren treden naar voren.
Wanneer het gaat om het oplossen van een geestelijk probleem, is het daarom goed vóór de concentratie vast te leggen hoe u daarover denkt en wat u wilt bereiken.
Na afloop dient u dit noteren, dus te herhalen en wel zonder hetgeen u eerst had neergeschreven hiermede te vergelijken. Ga tot een vergelijken van beide notities eerst over na enkele uren, wanneer u ondertussen weer eerst iets anders hebt gedaan.
Dit heeft ten doel u de mogelijkheid te geven veranderingen te constateren. Let er niet bij voorkeur op wat u de ene keer en de andere keer hebt neergeschreven, maar let erop hoe u het hebt gezegd. De verschillen in benadering en redenering zijn vaak van groter belang voor een beter begrip van jezelf dan de uiteindelijke resultaten die in beide gevallen als waarschijnlijk of gewenst werden neergeschreven.
Wil je met je concentratieoefeningen nog verder gaan, dan kun je een toestand bereiken die men wel mystieke verrukking noemt. Dit bewust bereiken en nastreven vergt heel wat oefening. De bereiking wordt mogelijk door ofwel zeer sterke emoties danwel zeer langdurige concentratieoefeningen. Dus iets wat je zeker niet even kunt doen, ook wanneer de toestand uiteindelijk bereikbaar is.
Denk zeker niet dat zoiets u de eerste keren dat u met uw oefening begint meteen zal lukken. Deze zg. verrukking bestaat in feite uit een aantal innerlijke en geestelijke belevingen, waarvan alleen fragmenten in het geheugen achter kunnen blijven. Deze fragmenten zijn nooit letterlijk waar. Zij vormen uw vertaling van emoties en belevingen op een vlak dat stoffelijk niet uitdrukbaar is.
Terwijl u zich in een dergelijke toestand bevindt, zal het geheel van uw persoonlijkheid tijdelijk of meer blijvend veranderen. Wie zich bezig houdt met het zoeken naar dergelijke mystieke toestanden, zal dan ook moeten beseffen hoe belangrijk het is dat je niet gestoord kunt worden.
Stel u voor wat er gebeuren kan wanneer iemand u even aan de arm komt schudden om een kop koffie te vragen of – onder andere omstandigheden – u te vertellen dat het eten op tafel staat. In die gevallen reageert u ofwel niet – wat voor veel consternatie kan zorgen – danwel ondergaat u een grote schok die negatieve invloed heeft op uw zenuwstelsel.
Zij verstoort meestal uw coördinatievermogen, zodat uw mogelijkheid tot beheerst bewegen en zelfs denken nog enige tijd daarna gestoord blijft. Daarnaast zal hetgeen u nog in herinnering behoudt van uw beleving tijdens de oefening zeer verward zijn – bijna nachtmerrieachtig – en gevoelsproblemen voor u oproepen, u kunt aan dergelijke herinneringen in geen geval enige conclusie verbinden of er kracht uit putten.
Elke mystieke bereiking door concentratie en dergelijke oefeningen voortgebracht, dient een natuurlijk verloop te kennen. Zorg ervoor dat dit mogelijk is. De tijd waarin een dergelijke verrukkingstoestand zich pleegt te voltrekken, is zelfs niet bij benadering aan te geven. Er zijn gevallen bekend waarbij één à twee minuten reeds voldoende waren om de persoon in kwestie een gevoel te geven van hoge geestelijke bereiking, kracht en vooral innerlijke vrede, maar er zijn ook gevallen bekend waarbij het lichaam in een comateuze toestand kwam te verkeren die vele uren aanhield, terwijl uiteindelijk niet veel meer werd terug gebracht dan een gevoel van geladenheid.
U kunt hierbij dus nooit vaste normen hanteren. Maar u hebt bij het stellen van het onderwerp de nadruk gelegd op de componenten die een rol spelen. Ik zal trachten daar een kort overzicht van te geven.
Bij alle concentratie speelt het volgende een rol:
a. Het kiezen van een doel. Hierop concentreer je en zonder dit is concentratie in feite niet goed mogelijk.
b. De omgeving speelt een rol. Zij zal niet storend op mogen treden of ingrijpen. Je moet de tijd hebben om te concentreren en de gevolgen daarvan in jezelf geheel te verwerken.
c. Ook bij mentale problemen gaat het toch in feite niet om het vinden van een directe oplossing, maar eerder om het stimuleren van het totale bewustzijn, incl. het onderbewustzijn, zodat het geheel kan functioneren t.a.v. het probleem. Wanneer wij tot oplossingen komen die niet redelijk zijn, dienen wij de uitkomst te nemen en van die uitkomst redelijk een weg naar ons probleem terug te vinden.
d. Wanneer wij werken met gevoelswaarden, werken wij altijd met delen van onze geestelijke persoonlijkheid. Het etherisch lichaam, levenslichaam en astraal zijn er altijd dan min of meer bij betrokken. Maar hoe intenser onze beleving wordt, hoe meer geestelijke voertuigen mede een rol gaan spelen. De inhoud van geestelijke voertuigen is mentaal niet, of slechts zeer ten dele, uitdrukbaar. Er kunnen hieruit dus geen redelijke concepten voortkomen. De mens pleegt dit te vervangen door symboolvoorstellingen.
Realiseer je dat, juist wanneer je emotionaliteit zijn rol laat spelen, er een ogenblik kan komen waarin je door je emoties wordt verzwolgen met je emoties, je denken en je concentratie, zoals iemand die in een enorme draaikolk terecht komt ondergaat. Wees niet bang, u komt eruit. Laat het over u heengaan. Wees niet bang voor de intensiteit van de emoties die u overspoelen. Besef dat u als persoonlijkheid altijd onafhankelijk kunt blijven van die totale emotionaliteit die u op het ogenblik dreigt te overrompelen.
Wanneer u bezig bent met deze beleving, zorg er ook voor dat zij op haar eigen wijze tot een einde kan komen – dus zonder ingrijpen. Ik kan niet nalaten u er nogmaals op te wijze dat dit een van de meest belangrijke punten blijft.
Een emotionele werking betekent veranderingen in het lichaam, spanningen in het zenuwstelsel. Het betekent geestelijk en lichamelijk een toestand die niet onmiddellijk kan worden opgeheven, maar deel is en blijft van een proces dat uiteindelijk terugvoert naar normaliteit.
Zorg er voor dat dit proces zich ongestoord en volgens het voor u natuurlijke verloop kan voltrekken en voleinden.
En daarmede heb ik de belangrijkste bestanddelen en werkingen wel voor u genoemd. Zeker, er zijn nog wel enkele raadgevingen mogelijk. Bv.: begin nooit aan een oefening terwijl je ledematen je pijn doen. Het lijkt mogelijk en wel erg mooi om een concentratie of meditatieoefening in de lotushouding te volbrengen, maar wanneer je er niet aan gewend bent, krijg je zoveel pijn in pezen en spieren dat je je niet werkelijk meer kunt concentreren en zeker dus geen goed resultaat behaalt.
Wanneer u, dames – al komt het niet zo vaak meer voor – een knellend korset aan zou hebben of, zoals sommige heren, een buikband of te strak aangehaalde broeksriem, moet u beseffen dat dergelijke banden om het lichaam niet alleen uw bloedsomloop kunnen storen, maar wel degelijk ook voortdurende zenuwprikkelingen uitzenden. Dit kan storend zijn, zelfs bij een zuiver mentaal concentratieproces. Bij een op emoties berustende procedure,, als in bepaalde meditaties e.d., zal de gevoelswereld betekenen dat het zenuwstelsel zwaarder dan normaal belast wordt en mogelijk zelfs tijdelijk omgeschakeld wordt, kan een dergelijke druk indien zij de concentratie niet voldoende verhindert, zelfs nare gevolgen met zich brengen en bv. uitputten terwijl u anders opgelucht en gesterkt uit de concentratie of meditatietoestand wakker pleegt te worden.
Nog een raad – dat is tevens de laatste – bedenk dat alle concentratie uit moet gaan van iets wat voor uzelf en in uzelf leeft. Of dit nu een probleem in de wereld is, een geestelijke beleving of de honger naar gevoelsmatige of geestelijke ervaringen doet niet ter zake.
Neem nooit een voorbeeld of procedure van buitenaf zonder meer en klakkeloos over. Concentratie en ook meditatie en contemplatieoefeningen die gebaseerd zijn of algemeen en van buiten u opgegeven oefeningen, brengen gemeenlijk zeer weinig resultaat en kunnen voor degene die dit, vooral op emotionele basis, doet, zelfs een felle terugslag betekenen.
U bent zelf de kern en basis waarvan u uit dient te gaan. Put uit uw persoonlijke inhouden en zeker wanneer het geestelijke kwesties betreft ook uit de u nu beroerende geestelijke problemen.
Wanneer u dit doet, zult u zien dat concentratie vele voordelen kan brengen en niet slechts stoffelijk, maar ook geestelijk de menselijke bereikingsmogelijkheid vergroot. U zult daarnaast bemerken dat door de juiste concentratieoefeningen het mogelijk wordt uw lichaam zodanig te ontspannen dat het in één uur net zoveel rust als anders in 8 uren. Zoals het mogelijk is door geconcentreerd uzelf te ontspannen uw zenuwstelsel meer tot rust te laten komen dan anders in een vakantie van 2 weken.
Zeker, voor dit alles moet u wel gelegenheid hebben. Maar het is in ieder geval de moeite waard er eens over na te denken en je met dit alles eens – zo mogelijk proefondervindelijk – bezig te houden.
Er bestaan voor elke afzonderlijke geestelijke scholing stoffelijke leergangen – waarbij concentratie e.d. een rol spelen – wel afzonderlijke ezelsbruggetjes. Dit berust op associatieve waarden die in de meeste mensen wel bestaan. Maar ga eerst na of dit voor u treft. Anders gebruikt u geen ezelsbrug maar bent u een ezel.
Wat dan in het kort wel alles is wat ik t.a.v. dit onderwerp heb op te merken. Maar wanneer u nog opmerkingen of vragen hebt, ga uw gang.
Vragen.
Hoe ziet u de mantra?
Dit is in feite zoals alle herhalingsgebeden, tot het rozenhoedje toe, een middel of methode om je zodanig te concentreren op één waarde dat daardoor de buitenwereld tijdelijk opzij wordt gedrukt en je tot rust doet komen.
Wanneer een mantra wordt gegeven die speciaal bij u persoonlijk past – en u hebt ontdekt dat dit inderdaad het geval is, want zoiets moet je ook altijd eerst uitproberen – zo hebt u hiermede een sleutel gevonden die het u mogelijk maakt op eenvoudige wijze een toestand van intense concentratie of grote ontspanning te bereiken.
Kunt u echter aan de mantra geen verdere punten of gevoelens verbinden, zo is zelfs in het beste geval het gevolg alleen maar zalige rust en ontspanning van het lichaam, maar geen geestelijke beleving en zeker ook geen stimulus voor het onderbewustzijn die je bij concentratie op stoffelijke problemen wel degelijk van node hebt.
Ik meen dan ook dat de werkelijke betekenis en waarde van een mantra eerst kenbaar zullen worden wanneer je allereerst je een duidelijk beeld maakt van hetgeen je geestelijk of stoffelijk wenst te bereiken en dan eerst de mantra herhaalt.
Zonder dit is geestelijk en stoffelijk het resultaat bijna nihil, met uitzondering van de ontspanning die bereikt pleegt te worden. Een goede en bij u passende mantra kan dus zo en zonder meer gebruikt worden om uw levens- en zenuwkracht te verhogen en een meer evenwichtig mens te worden.
Wat kan het doel dan zijn?
Wanneer u dit zelf niet weet, is het moeilijk u dit te zeggen. Deze vraag doet mij denken aan iemand die een stationshal binnengaat, naar het loket gaat en zegt: Ik wil ergens heen…
Ik kan u natuurlijk wel enkele algemene voorbeelden geven. Wanneer u bv. zelf nogal met uw leven ontevreden bent, kan het goed zijn u in te stellen op vrede. Meent u dat u het altijd weer heel erg slecht treft, zo is het mogelijk ‘goed lijden’ eens als meditatieonderwerp te nemen en u daarop te concentreren – mits u bereid bent ook emotioneel te ervaren.
Wilt u alleen zuiver stoffelijk uw concentratievermogen gebruiken of zelfs lichamelijk, dan moet u eenvoudig kiezen voor datgene wat u nu het belangrijkste vindt. Een andere raad kan ik u helaas niet geven.
Kun je dit vergelijken met zelfhypnose of zelfsuggestie?
Je kunt alles wel met elkaar vergelijken. Ik heb iemand gekend die zelfs een olifant met een vlo vergeleek. Een andere vraag is, of een dergelijke vergelijking wel zinvol is.
Wanneer je gebruik maakt van zelfsuggestie of autohypnose schakel je een deel van je bewustzijn om, meestal bewust. Bij zelfsuggestie brengt men zich tot een beleven van de werkelijkheid op een wijze die van de norm afwijkt. Bij autohypnose stel je een suggestie op waaraan je vervolgens je gehele wezen onderwerpt, zodat niet alleen je beleven van werkelijkheidswaarden, maar ook je gedrag en gebruik van mogelijkheden tijdelijk verandert.
Dit is toch wel iets anders dan bv. meditatie. Want daarbij zul je wel degelijk jezelf afsluiten van de wereld door een verandering in de bewustzijnsgrens voor signalen uit die buitenwereld. Maar deze wordt nu niet meer bepaald door een vooropgezet denkbeeld, maar door processen die zich bewust in uzelf afspelen.
Dit betekent dat u altijd zelf de leiding hebt over al wat er in u tijdens een meditatief of contemplatief proces gebeurt. Bij autohypnose hebt u alleen de leiding tot het ogenblik dat u aan zelfopgelegde bevelen begint te gehoorzamen. Vanaf dat ogenblik bent u niet meer in staat bewust zelf te beslissen.
Bij autosuggestie moet u een deel van uw werkelijkheid achterlaten. Wat betekent dat het zelfs moeilijk kan worden de oorspronkelijke werkelijkheid geheel en zonder veranderingen terug te vinden. In een meditatief proces beleef je weliswaar zeer geconcentreerd een deel van de werkelijkheid, maar al het andere blijft als werkelijkheid onveranderd op de achtergrond aanwezig en kan zonder meer en op gelijke basis beleefd worden onmiddellijk na het beëindigen van de toestand. U kunt dus wat mij betreft wel vergelijken, maar er zijn toch wel grote verschillen.