15 november 1968
Ik weet niet of u daar zo langzaamaan genoeg van begint te krijgen, maar eerlijk gezegd gaat het bij mij wel eens die kant uit. Je bent voortdurend bezig over al de dingen die er in de mens bestaan en alle gedachten die in een mens leven en alle problemen die in een mens kunnen bestaan. Mij wordt dat soms wel eens te veel van het goede. Uiteindelijk leeft een mens niet alleen van binnen, maar hij leeft ook nog naar buiten toe. Daarom zou ik vandaag eens eenvoudig enkele regels willen bespreken die gaan over alles wat in het leven misschien wel eens goed of juist zou kunnen zijn. Ik hoop dat u daartegen geen bezwaar hebt. Goed? Dan beginnen wij maar heel eenvoudig.
U kent allen het bekende geheim van het geluk, nietwaar? Het geheim van gelukkig leven is niets zien, niets horen en niets zeggen. Er staat niet bij dat je ook niet moogt denken. Je zou de kwestie van gelukkig zijn als volgt kunnen stellen: wie gelukkig wil zijn, moet leren te denken over alle dingen die er zijn, niet alleen over alle dingen die hem ontbreken. Dat klinkt zo eenvoudig dat eenieder zou kunnen uitroepen: “Natuurlijk, dat is waar. Waarom komt u daarmede aandragen?” Maar dan moet u eens luisteren. Alles wat ik bezit, is mijn rijkdom. Alles, wat ik niet bezit, is mijn armoede.
Waar ik mijn rijkdommen ken, kan ik mijn armoede verdragen. Maar daar, waar ik slechts mijn armoede ken, zal ik mijn rijkdom niet meer beseffen.
Begin daar nu maar eens mee. U zult zien dat u veel gelukkiger wordt. Maar geluk alleen is voor een mens nooit genoeg. Heeft hij geluk of niet, altijd wil hij ook weer wijsheid hebben. Wijsheid is niet het kennen van vele dingen, maar het begrijpen van die dingen die voor jou belangrijk zijn. Wijsheid is iets, wat in de eerste plaats in relatie tot jezelf bestaat, niet alleen in relatie tot de wereld of iemand anders wijsheid. Het is een zekere bezonkenheid die je alleen kunt verwerven door een besef van die dingen die voor jezelf van werkelijk belang plegen te zijn. De meeste mensen houden zich bezig met die dingen die voor hen in feite onbelangrijk zijn en vergeten daardoor inzicht te verwerven in de eenvoudige dingen die voor hen elke dag belangrijk kunnen zijn. Houdt u daarom eerst bezig met de dingen die eenvoudig, maar elke dag weer nuttig voor u zijn, en tracht dezen te begrijpen. Dan komt u vanzelf tot wijsheid.
Dan is er de goede gezondheid die ook al een lievelingswens is van vele mensen. Kent u het geheim van een goede gezondheid? Denk niet na over je kwalen, begin elke dag opnieuw te leven en maak elke dag van dat wat er is, het beste wat je ervan maken kunt. Dan blijf je van zelf gezond. Want gezondheid is een kwestie van evenwichtigheid. Daar waar het lichaam alle mogelijkheden heeft om gezond te zijn, maar de geest onevenwichtig is, zal het lichaam toch ongezond zijn. Maar daar, waar het lichaam ongezond is en de geest evenwichtig is en blijft, zal het lichaam altijd weer een zekere mate van evenwicht bereiken, waardoor het mogelijk is redelijk gezond en goed verder te leven.
Ja dat is geen esoterie, maar het komt er in wezen toch nogal dichtbij. En ik heb nog een paar van die dingen.
Doe de dingen, waarvan je weet dat het voor jou goed is om ze te doen. Houd je niet bezig met hetgeen anderen zeggen wat je niet moet doen, want dan kom je er nooit toe iets van werkelijk belang te doen.
Ook dit klinkt vreemd. Maar indien u nu eens na zou gaan, hoeveel van deze wereld geregeerd wordt door “je moogt niet…, gij zult niet…”, en u zich daarnaast realiseert hoeveel van het leven over de gehele wereld eigenlijk wordt bepaald door allerhande strafbepalingen en geboden, zult u zien hoe belangrijk dit kan zijn. Iemand die bang is straf te krijgen, zijn neus te stoten of iets dergelijks, zal nooit tot werkelijk belangrijke dingen komen die passen bij zijn eigen wezen. Het is duidelijk dat van een dergelijk leven op den duur niet al teveel terecht komt.
En zo heb ik nog een eenvoudige slagzin:
“Hij, dit beweert de theorie te kennen, zal moeten bewijzen dat hij ook de praktijk beheerst. Hij die de praktijk beheerst, zal ook iets van de theorie moeten kennen, maar hij die alleen de theorie kent, is minder waard dan een onbevoegde practicus, tenzij hij ook de praktijk beheerst.”
Onthoudt u dit ook eens, want het komt in het leven nogal eens voor. Er zijn veel mensen die precies weten wat een deugd is, het aan anderen willen leren, maar zelf niet in staat zijn hun stellingen in de praktijk om te zetten. Houdt u dus niet bezig met dingen die u niet in de praktijk om kunt zetten, maar houdt u wel bezig met de dingen, die u innerlijk en theoretisch misschien kunt kennen en begrijpen, maar ook in de praktijk kunt toepassen. De mensen die zich beperken tot hun mogelijkheden, hebben daaraan reeds meer dan genoeg om een menselijk leven waardevol te maken en geheel te vullen.
Dan heb ik nog een regeltje over geloof. Eigenlijk is het een trilogie: geloof, hoop en liefde. Ten aanzien van geloof geldt vooral: Geloof alles waarvan u aan kunt nemen dat het waar zou kunnen zijn, zonder dat u hiervoor een bewijs kunt brengen, en wel tot u een bewijs ontmoet dat ja of neen zegt. Geloof nooit zonder deze beperking wat betreft bewijzen te maken, want hij die gelooft zonder beperkingen, gelooft niet werkelijk. Hij neemt alleen aan, zonder zich verder enige moeite te getroosten. Misschien klinkt u dat laatste weer wat cryptisch in de oren. Wanneer u echter de dingen klakkeloos aanneemt, denkt u er niet werkelijk over na. Wanneer u ergens niet over nadenkt, kunt u er niet werkelijk mee leven of ze beleven, u kunt ze dus ook niet werkelijk geloven. Om iets werkelijk te kunnen geloven, moet je er voldoende over denken om ermee te kunnen werken, ermede te kunnen leven. Anders is het alleen maar een sleurtje, een theorietje, zonder werkelijke betekenis. Wanneer u een werkelijk geloof hebt, moet het dus iets zijn waarin u leeft, waaruit u kunt leven en waarmede u kunt werken. Ontdekt u dan dat de formulering van uw geloof onjuist is, dan moet u zich daarvan niets aantrekken. Neem dan gewoon een andere formulering voor hetzelfde die wel aanvaardbaar blijkt en ga verder.
Dan de hoop. Hoop is iets, dat heb je of dat doe je. Het is een verwachting, waarvan men zelf beseft dat zij niet geheel juist zal zijn. Misschien dat juist daarom zoveel mensen hopen op het Koninkrijk der Hemelen. Wie hoop heeft, moet zich realiseren dat de hoop alleen dan betekenis heeft, wanneer zij helpt om een richting te kiezen om ook zelf iets te bereiken, zonder dat men daarbij belemmerd wordt in het bereiken van andere dingen die even belangrijk zijn. Hoop nooit op het onmogelijke, maar tracht datgene, waarop u hoopt, zodanig te zien dat u zelf voortdurend aan het waarmaken daarvan kunt werken. Dan is het een stimulans die in het leven een concrete waarde heeft.
En dan de liefde. De liefde is de aan de mens eigene zelfzucht leren uitbreiden tot het andere.
Dit betekent dat u God wel lief kunt hebben, maar dat u die God alleen waarlijk lief kunt hebben, wanneer u Hem ziet als een deel van uw leven en deel van uzelf. En dus ook reageert met die God tegenover al het andere. Komt u daartoe niet, dan kunt u mijns inziens niet zeggen dat u God werkelijk liefhebt. Een mens heb je pas werkelijk lief, wanneer je die mens beseft als een deel van jezelf, maar dan ook voor en met die andere tegenover de wereld reageert, zoals u voor uzelf zou willen reageren. Laat u dus niet misleiden en stel liefde niet als een term die iets omvat wat je hebt of wat je krijgt, begeert misschien. Dat heeft er niets mee te maken. Liefde is een toestand, waarbij het ik-begrip moet worden uitgebreid. Punt.
En nu wij toch bezig zijn over een goed leven, heb ik nog wel enkele zinspreuken voor u. Zoiets als “uit, goed voor u”, maar dan in een wat andere zin.
Wen u eraan voor het slapengaan u geheel te ontspannen. Juist hierdoor maakt u het mogelijk bewust of onbewust tot een zekere uittreding te komen. Dit is voor uw lichaam – onder andere het herstel in het zenuwstelsel – van groot belang, terwijl u daarnaast een aanvullende stimulans van geestelijke aard krijgt die, al wordt zij misschien niet geheel beseft, u zal helpen om juister en beter te leven.
Wanneer u werkt, moet u één ding onthouden: hij die zich bezighoudt met de noodzaak zijn werk op een bepaalde tijd klaar te hebben, zal meer aandacht besteden aan de beschikbare tijd, dan aan het werk zelf. Besteed daarom alle aandacht aan uw werk zolang u kunt. Is dit niet meer mogelijk, ga over op een andere taak of op ontspanning. Hij die, zolang zijn concentratievermogen dit mogelijk maakt, zich met één enkele taak bezighoudt, zal niet alleen de beste resultaten verkrijgen en vaak sneller werken, maar hij zal ook in staat zijn hetgeen hij doet, zo ver dit belangrijk is, geestelijk meer te verwerken en daardoor een juister geestelijk wereldbeeld verkrijgen, wat weer betekent dat hij mentaal gedurende de arbeid veerkrachtiger zal blijven.
Nog een eenvoudige raad voor u: doe het eens anders! Elke sleur, elke gewoonte, is op den duur fataal. De sleur, de gewoonte zijn natuurlijk gemakkelijker, dat weet eenieder. Maar op het ogenblik dat u bewust tracht om variatie te brengen in uw manier van doen, eten, lopen en al die andere dingen, zult u juist door de variaties, alles steeds weer opnieuw geheel bewust beleven en hierdoor veel meer vruchten daarvan hebben, dan bij een klakkeloze herhaling denkbaar is. Dit geldt zowel voor uw arbeid – wanneer daarbij gedacht moet worden – als voor alle andere facetten van uw bestaan.
En nu komen wij misschien een stukje meer in de richting van hetgeen u beschouwt als esoterie.
Wanneer je geestelijke krachten nodig hebt, moet je er niet over nadenken, hoeveel kracht je wel nodig hebt, maar eenvoudig beseffen dat de noodzakelijke kracht er zal zijn. Hij die beseft dat al hetgeen werkelijk noodzakelijk is, altijd aanwezig zal zijn, bereikt veel. Hij die zich enkel bezighoudt met het vele dat noodzakelijk is om bijvoorbeeld een begeerd resultaat te bereiken, zal meestal niets bereiken.
Stel nooit vragen waarop je toch geen antwoord kunt krijgen! Als je vraagt: ‘wat is God?’, dan zal niemand u daarop een waar antwoord kunnen geven. Vooral wanneer men de vraag hoort stellen hoe men dichter bij God kan komen, blijkt eenieder een antwoord te hebben. Dit antwoord hoeft niet noodzakelijk voor u waar en juist te zijn, maar zal toch zin hebben, al is het alleen maar omdat daardoor de ander beter begrepen kan worden.
Dat zijn van die kleine regels die toch veel voor u zouden kunnen betekenen. Ik hoop maar dat u zich daarbij niet te zeer verveelt, want ik heb er nog enkele.
Denk driemaal na vóór u spreekt, maar luister altijd zonder eerst te denken.
Datgene wat u vanuit uzelf de wereld ingooit, mag niet al te spontaan zijn. Wanneer eens een keer inspiratie komt, gaat het toch wel vanzelf, dan kun je er niets aan doen. Maar wanneer je elk woord dat je tegen anderen zegt, eerst overweegt, tot je zelf beseft wat het eigenlijk betekent, dan kun je er ook zeker van zijn zo goed mogelijk begrepen te zijn en een zo juist mogelijk antwoord te krijgen. Maar u kunt niet zeggen: ik luister zo nu en dan, of: ik moet eerst denken voor ik ga luisteren. Je moet voortdurend en altijd bereid zijn de mededelingen van de buitenwereld op te nemen. Alleen zo kun je begrip krijgen voor de wereld waarin je leeft en voor de krachten die voortdurend rond je zijn.
Een mens die voortdurend tegen God spreekt, zal geen antwoord krijgen. De mens die voortdurend bereid is naar God te luisteren, zal van God ontzettend veel leren. Dat wat hij nodig heeft.
Alles wat u doet, kan goed zijn. Het ligt er namelijk niet aan, wat u doet, maar hoe u het doet.
Probeer daarom meer aandacht te besteden aan de wijze, waarop u de dingen doet, dan aan de vraag of wat u doet misschien goed is. Dit lijkt een gevaarlijke raad, maar is dit niet. Want wanneer u zich nu maar voortdurend bezig blijft houden met de vraag, of wat u doet nu wel goed is, zult u het waarschijnlijk verkeerd of misschien niet doen. Onzekerheden scheppen nu eenmaal ongevallen op elk terrein, zowel geestelijk als anderszins. Degene die zich bezighoudt met de vraag: “hoe doe ik het goed?”, aanvaardt een proces dat meestal toch reeds aan de gang is en maakt er het beste van. Hij zal beter beseffen wat het proces in feite betekent en is, en zo ook de ervaringen opdoen die noodzakelijk zijn, om eventueel later een dergelijk proces bewust te verwerpen, of nog beter uit te voeren.
Ga nooit uit van hetgeen u weet, maar van hetgeen u kunt leren. U weet misschien veel, maar u weet gemeenlijk zelfs niet eens met zekerheid of hetgeen u meent te weten, nu wel werkelijk weten is. Maar wat u leert, wat u kunt opnemen, verrijkt altijd uw gezichtspunt. U moet leven naar een overzicht van de gehele wereld toe, nooit naar een beperkt wereldje dat zich zal aanpassen aan hetgeen jij denkt te weten.
En dan heb ik hier een paar regels die stammen van een collega. Ik vind ze mooi en wil ze daarom niet onvermeld laten:
Wie een naald in een hooiberg zoekt, staat meestal voor gek. Ga gewoon zitten, dan voel je hem wel……
Denk even na: wanneer u krampachtig iets zoekt of nastreeft, zult u er meestal aan voorbij gaan of tenminste veel onnodige arbeid verrichten. Wanneer u echter weet wat u zoekt, zult u onbewust in de richting gaan, waar het punt in kwestie te vinden is. Dit geldt zowel voor geestelijke problemen, mentale vragen als voor de spreekwoordelijke speld. U zult hem vinden, al is het een breinaald. Dat laatste is een speciale en wat persoonlijke toespeling, waarop wij niet verder in zullen gaan.
Spreek niet zoveel over hoe het hoort: want iedereen hoort het, maar niemand gelooft je.
Begrijpelijk, wanneer je steeds bezig bent anderen de wet te stellen, luisteren zij misschien wel, maar zij geloven niet dat u zelf ook zo handelt. Daarom moet je er nooit over praten hoe het wel hoort, maar eenvoudig handelen zoals het hoort. Want alles is te herleiden in de wereld tot wat je zelf doet en wat je zelf bent.
Als je een lelijkerd op je af ziet komen in het donker, wees dan niet bang, maar vraag je af waar ze zo’n goede spiegel vandaan halen. Zelfkennis wordt meestal verduisterd door ons onvermogen toe te geven wie en wat wij zijn. Als wij eerst onszelf leren kennen, zullen wij ontdekken dat er veel minder demonen en duistere vreemdelingen in onze wereld optreden dan wij dachten.
En nu nog een laatste, weer van dezelfde spreker.
Bedenk altijd dat niemand je geeft wat je wilt hebben, maar dat eenieder steeds bereid is je dat te geven, wat hij toch kwijt wil zijn. Neem daarom wat je wilt hebben en ontvang in dank wat je kunt gebruiken.
Pas dat nu eens niet alleen toe op het dagelijkse leven, maar vooral ook op geestelijke leringen.
Iedereen is bereid u alles te vertellen, behalve natuurlijk de geheimen. Wij zullen er maar niet op in gaan hoeveel dingen niet openlijk besproken schijnen te mogen worden in persoonlijk leven, kerk, politiek enzovoort, enzovoort. U weet toch wel dat u steeds alleen datgene te horen krijgt wat anderen kwijt willen zijn? Nu dan: doe dan eerst eens wat u wilt, denk eerst eens uw eigen gedachten en indien eronder datgene wat anderen wel kwijt willen iets is wat u past, ontvang het dan in gepaste dank. Op deze wijze komt u tot een zelfstandiger leven en vooral tot een zelfstandig denken.
Kort nog dit: spreek nooit van zonde. Spreek van een fout die eerst tot zonde wordt, wanneer je hem tegen beter weten in blijft herhalen.
Houdt u niet te druk bezig met wat anderen doen, dan houdt u meer tijd over om te beseffen wat u eigenlijk zelf doet.
En nu nog een kleine opinie: als u geestelijk streeft, moet u de stof niet vergeten. Want als de stof op zijn eigen houtje op stap kan gaan, komen er meestal weinig geestelijk dingen tevoorschijn. Maar wanneer je geest en stof in je bewustzijn bijeen weet te houden, kan er wat aardigs tot stand komen. Want hij die een totaal bewustzijn wil verwerven, moet beseffen dat de vele kleine delen die hij weet, slechts niet op het juiste plaatsje gestelde onderdelen van het geheel kunnen zijn.
Dat was het dan voor heden. Een reeks regeltjes die misschien niet zo erg belangrijk zijn.
Tenzij u ze in de praktijk tracht om te zetten. Dan zult u ontdekken dat zij stuk voor stuk toch wel de moeite waard zijn. Het lijkt u misschien moeilijk daarmede te beginnen. Begin dan eens met één enkele regel die u uitvoerbaar schijnt. Wanneer u daarmede succes hebt, zult u vanzelf naar een volgende regel overgaan.