Isolement

Het is opvallend dat er in de moderne tijd steeds meer mensen van elkaar geïsoleerd zijn. Het kan voorkomen dat mensen naast elkaar in een flat wonen en niet eens weten hoe de anderen er uitzien. Het is mogelijk dat mensen samen in een dorpsgemeenschap zitten en op geen enkele wijze enig gevoel voor elkaar hebben of op enigerlei wijze met elkaar in con­tact komen. Dit is een situatie die niet altijd zo is geweest. Als wij nu proberen dat isolement en de redenen en werkingen daarvan te verklaren, dan zullen wij:

1. in de eerste plaats moeten uitgaan van de moderne maatschappij en samenleving,
2. van de invloeden welke in de samenleving werkzaam zijn.
3. van de verandering die er in de mens plaatsvindt juist in deze Aquariustijd.

Om het niet al te ingewikkeld te maken wil ik allereerst stellen.

In de moderne maatschappij is de samenleving uitermate geconcen­treerd op allerlei contactvervangende zaken als radio, telefoon, televisie, de auto, de mogelijkheid om een vacantiereis te maken etc.. Kortom, zaken waar een mens voortdurend zijn energie en gedachten aan besteedt. Daardoor heeft men minder tijd om zich met de alledaagse aspecten bezig te houden en dus ook met zijn medemensen.

In deze samenleving is zo het zwaartepunt komen te liggen op wat men – verkeerd volgens mij -, ontspanning noemt. Ontspanning betekent voor de mens niet meer het eenvoudig zichzelf zijn met anderen, maar het zich onderwerpen aan een bepaald proces waarbij hij zich aanpast aan het proces en niet aan de medemensen. Het is duide­lijk dat een dergelijk verschijnsel voortvloeit uit een maatschappij die een steeds grotere mechanisatie kent, waarin een steeds grotere kennis wordt vereist en waarin bovendien door de samenleving aan de mens enorme eisen worden gesteld van reactievermogen, aanpassingsvermogen e.d.

Nu zou dit op zichzelf nog niet zo fataal zijn voor het contact tussen mensen, indien niet gelijktijdig de kosmische invloeden in deze tijd eigenlijk tegenstrijdig zijn. Wij hebben namelijk te maken met het aanbreken­ de Aquariustijdperk, maar het achter ons liggende Vissentijdperk doet zijn invloed nog steeds gelden. Hoe sterk die invloed is kunt u zien in de patronen van de samenleving, waarin de tegenstellingen bijzonder scherp worden aangezet.

Als u spreekt over polarisatie, dan heeft u het niet alleen over een politieke keuze, maar dan heeft u het ook over een verschijnsel dat voortkomt uit de botsing tussen de invloeden van een afgelopen en een beginnende periode.

Aquarius op zich vraagt broederschap. Maar broederschap kan in deze tijd nog niet in gewoon menselijk contact worden vertaald. Broederschap wordt vertaald in een soort wederkerige aansprakelijkheid, die zo mogelijk op afstand wordt gedragen. Hierdoor raakt de mens voortdurend in verwarring, want bij deze kosmische invloeden kan hij zich niet losmaken van het patroon waarin hij leeft. Dat is iets wat voortdurend op zijn gewoonteleven een aanslag pleegt. Hij kan zich niet losmaken uit zijn milieu dat dermate rigide is gegroeid dat elke verstoring van de structuur een wereldramp schijnt te betekenen. Gelijktijdig kan hij die nieuwe invloeden niet verwerken om de doodeenvoudige reden dat hij ze niet persoonlijk kan uiten. Hij moet ze dus projecteren op iets abstracts, maar dat betekent dat hij het projecteert op een eigen manier van denken en leven, een eigen ideaal, een eigen wereldvoorstelling, die met de werkelijkheid weinig of niets te maken heeft. De mens leeft langzaam maar zeker in een wereld die niet meer echt is.

Wij kunnen hier natuurlijk maya (begoocheling) weer bijhalen en alles wat daar verder aan vast zit, maar het belangrijkste is wel dat de mens niet begrijpt dat zijn medemens anders leeft, anders beleeft en anders reageert. Voor hem is zijn eigen denken, zijn eigen ideaal het enig juiste en alles moet daaraan beantwoorden. Hierdoor vervreemdt hij zich van anderen en is hij niet in staat een reëel contact met anderen te onderhouden. Laat mij een voorbeeld geven.

U heeft te maken met een ijveraar van Jehova’ s Getuigen. U spreekt met hem over uw geloof. Dit zou een contact kunnen zijn. In feite wordt het tot een soort isolement. Waarom? Omdat de ander niet ingaat op uw geloof en denken, maar steeds probeert alles wat u zegt terug te brengen tot zijn geloof en zijn denksysteem. Hier kunt u zich ofwel overgeven aan de ander en een deel van uw persoonlijkheid verliezen, dan wel u kunt uzelf blijven. Maar dan heeft u geen werkelijk contact meer met de ander. Dan denkt u waarschijnlijk: Jehova’s Getuigen is een voorbeeld dat vaak wordt gebruikt, en dat zal ook wel vaker gebruikt worden, maar er zijn zoveel andere richtingen.

Probeert u het dan eens met de jongeren. Gaat u eens praten met bv. de P.P.R. U zult ontdekken dat daar ook in heel veel gevallen uw reacties eenvoudig terzijde worden geschoven, uw argumenten niet worden beseft omdat men uitgaat van een bepaalde gedachtewereld. Dat is dan een politieke partij. Wat dat betreft, praat u met de PvdA. Praat met de mensen van de vakbonden, met die van de katholieke kerk of van een of ander politiek systeem of sociale groepering. Praat met een liefhebber van beatmuziek. U zult ontdekken dat op een gegeven ogenblik u ofwel de waarden van de ander moet accepteren, maar dan volledig en zonder tegenspraak, dan wel alleen moet blijven staan. Dat is het isolement dat zo’n grote rol speelt.

Vanuit mijn standpunt als geest is het tamelijk gemakkelijk de ontwikkelingen van Aquarius op deze wereld gade te slaan. Er zijn enorm snelle veranderingen èn in mentaliteit èn in gedrag. Maar die mentaliteits- en gedragsveranderingen geschieden niet bewust voor de mens. Het zijn onbewuste veranderingen. Zeker, men past zich enigszins aan, maar men verandert niet. Pas als de mens zou veranderen door open te staan voor de werkelijke beïnvloeding van Aquaríus (de grotere vrijheid van denken en van menselijke benadering), maar tevens de grote verbondenheid tussen mens en mens, zou het mogelijk zijn dat isolement te doorbreken. Maar zolang men dit op de achtergrond een rol laat spelen, meer als een leuze dan als een beleefde werkelijkheid, zal men niet nader komen tot de medemens. De Aquariusinvloed is nog te vaag, te veel vertekend voor de mensen om het hen mogelijk te maken hierin elkaar te vinden.

De afgelopen periode was er een van vaste verhoudingen, vaste rela­ties, een soort gezagssituatie die men tegenwoordig (soms niet ten on­rechte) als een paternalistische standenmaatschappij beschrijft. Hierin had iedereen zijn eigen plaats. Je wist van wie je afhankelijk was, tegen wie je beleefd moest zijn en tegen wie je kon trappen. Je wist wat voor jou wel en wat niet paste. Je had dus een zekerheid en daardoor was het mogelijk contact te hebben. Een dienaar kan contact hebben met een meester op het ogenblik dat de dienaar zichzelf als dienaar en de ander als meester beseft, terwijl om­gekeerd de meester zich bewust van zijn meester-zijn de ander als dienaar beschouwt, dus als een verlengstuk van zichzelf. Dan is er wel degelijk sprake van een contact. Dan is er geen isolement. Maar als je niet meer weet wat je bent (of je nu meester bent of knecht, of als je je voelend als knecht meester wilt zijn), dan kun je niet meer op de ander reageren. Je raakt geïsoleerd. Je bent niet meer in staat tot een uitwisseling. Je kunt de ander niet meer begrijpen en door dit misverstand word je een­zaam.

Die eenzaamheid is op dit ogenblik een toenemende zaak. Ik geloof niet dat het zozeer voortkomt uit het feit dat de mensen werkelijk een­zaam zijn. Ik geloof dat het veel meer een kwestie is van het niet meer kunnen meedenken met anderen, niet meer bewust kunnen reageren op wat er in een ander leeft. Je gaat alles terugbrengen tot je eigen maatstaven, je eigen waarden zonder meer. Je bent doof en blind voor alles wat anders is; en dat betekent dan ook dat je niet verder kunt. Isolement. Je zit in een net van denkbeelden en zolang je overtuigd blijft van de juistheid van je denken en manier van leven, zul je ook gevangen blijven.

Het isolement doorbreken in de menselijke maatschappij begint eigenlijk eerst bij het besef. “Wat ik doe en wat ik denk is juist voor mij. Laat mij leren wat volgens de ander juist is voor die ander.” Maar wie wil dat? De ene helft van de wereld is bezig de andere helft van de wereld te verbeteren. Daarom wordt er zo weinig beter. De gehele wereld is voortdurend bezig om leerstukken te ontwerpen waardoor het anderen duidelijk zal worden in hoeverre ze het mis hebben gehad. En omdat een ieder daarmee bezig is, hebben ze het voortdurend allemaal mis, want ze begrepen niet dat de samen­werking, de synthese, een noodzaak is. Misschien zouden we het zo moeten uitdrukken:

Op het ogenblik dat ik elke factor afzonderlijk ontwikkel en perfectioneer bereik ik iets, maar niet veel, want er blijft een isolement bestaan.

Men heeft tegenwoordig in de wetenschap een woord: interdisciplinair. Hiermee bedoelt men het samenbundelen van de verschillende wetenschappen. Ik zou nog verder willen gaan: niet alleen de verschillende waarden samen­bundelen tot een nieuwe eenheid, maar de synthese waarin alle waarden zich­zelf kunnen zijn en gelijktijdig een nieuw totaal besef tot stand brengen van ­waaruit elk deel op zich bewust kan leven zonder zijn eigen kwaliteit te ver­liezen. Synthese is in de wetenschap noodzakelijk.

Als we zien wat er tegenwoordig gebeurt op bv. bestuurlijk terrein, dan staan we toch wel even met de ogen te knipperen. Justitie gaat in tegen economische zaken. Economische zaken gaat in tegen financiën. Beide worden doorkruist door buitenlandse zaken, terwijl bovendien binnenlandse zaken het er ook niet helemaal mee eens is. Dientengevolge werkt men langs elkaar heen. En terwijl de een bezig is om het milieu te sparen, is de ander bezig er een grote weg doorheen te projecteren, een derde is bezig de belastbaarheid van het bezit te berekenen en een vierde vraagt zich af of hij er misschien een tolweg van kan maken om nog meer te verdienen. Het is een krankzinnige situatie.

Kijkt u eens naar de wetenschap. Men is niet bereid om alles te onder­zoeken. Neen, men wil alleen de eigen discipline handhaven. Als er iets nieuws komt dat niet past in het bestaande systeem, dan wordt het opzij ge­bezemd in plaats van dat men probeert het in zich op te nemen.

Als wij ons realiseren hoeveel takken van de geneeskunde er voortdu­rend worden verworpen door de officiële geneeskunde, alleen maar omdat dit een discipline is die niet behoort tot de medische of tot datgene wat men wetenschappelijk aanvaardbaar vindt, dan staan wij gewoon met oren te klap­peren.

Waarom zou men geen acupunctuur mogen toepassen? Waarom zou men geen gebruikmaken van de mogelijkheid om te werken met kleur of met geluid, ook voor verdoving, ook voor het wekken van een bepaalde toestand in de patiënt? Waarom zou dat verboden zijn? Waarom zou dat alleen mogen behoren bij een paar buitenbeentjes die op antroposofische wijze de geneeskunst proberen uit te oefenen? Waarom zou je aan de ene kant zeggen dat je alleen maar met sporen van medicijnen mag werken bij de genezing en waarom zou je aan de andere kant zeggen dat een dergelijke geneeswijze onaanvaardbaar is en dat je alleen met een volledig chemische medicatie goede resultaten kunt behalen? Waarom zou men de natuurgeneeswijze verwerpen? Waarom zou men ontkennen dat er andere mogelijkheden zijn om bepaalde kwalen te genezen dan alleen maar snijden?

Kijkt u wat er in feite gebeurt. Er worden geneeswijzen, die werkelijk goed zijn, bestreden als kwakzalverij, om de doodeenvoudige reden dat ze beho­ren tot een andere denkwijze dan de eigene. Men zou juist moeten openstaan. Ik neem nu de geneeskunde als voorbeeld, omdat het tamelijk flagrant is en de laatste tijd veel in het nieuws komt, maar ik zou deze afgeslotenheid net zo goed op elk ander terrein kunnen aantonen tot aan de alchemie toe. Waarom dit isolement? Waarom isoleert men zich voortdurend van elke nieuwe gedachte, van elke nieuwe ontwikkeling, van elke medemenselijkheid die toch in de eerste plaats gebaseerd moet zijn op de erkenning van de ander als ge­lijkwaardig mens, waarna zijn ideeën altijd nog in samenwerking kunnen worden onderzocht?

De mensen zijn eenzaam in deze tijd. Maar die eenzaamheid wordt bevor­derd juist door de abstractie van gemeenschappelijke voorzieningen. Als je iemand ziet verdrinken en je weet dat er niemand is die hem eruit kan halen, dan laat je hem heus niet verdrinken, dan doe je wat je kunt. Maar als je denkt dat er bevoegde autoriteiten zijn die daarvoor moeten zor­gen, dan blijf je staan kijken of ze het wel op tijd zullen doen. Als er een brand is, dan ga je niet blussen. Neen, dan bel je de brandweer. Je blijft rustig staan kijken of ze er zijn voordat de hele zaak is uitgebrand. Daarop komt het neer. Dit is een mentaliteit. Wat beïnvloedt in deze tijd de mentaliteit?

Ten eerste: de kosmische tendensen door de veranderingen van het Aquariustijdperk, en die zijn tamelijk fel.

Ten tweede: de mensen denken eenzijdig.

Er zijn de laatste tijd nogal wat men noemt storende rode invloeden. Deze rode invloeden betekenen het opwekken van hartstochtelijkheden en meest­al niet in de voor de mens aanvaardbare vorm. Er zijn driften (d.w.z. volledig emotionele inzetten), die gebaseerd zijn op een onvolledige erkenning van de wereld. Dit betekent dat men de tegenstellingen verscherpt, ook als men dat niet bedoelt, dat men wordt gedreven tot handelingen en daden die men eigenlijk nooit had willen stellen, alleen maar omdat men geen andere manier meer weet om zichzelf, en zijn denker duidelijk te maken: wij moeten dan toch wel de conclusie trekken dat deze rode invloeden de onredelijkheid zo sterk vergroten dat het isolement van de mens ten aanzien van zijn medemensen daardoor toeneemt.

En wat doen we, indien wij zo geïsoleerd zijn? Geven we onszelf daarvan de schuld? Erkennen we dat wij voor onszelf een grens hebben opgetrokken? Misschien zouden we het willen doen, maar dan zou er een blauw-invloed nodig zijn. Maar er komt nu een wit-invloed.

Die wit-invloed betekent een oordeel. Erkenning van eigen falen be­tekend gelijktijdig een veroordelen van jezelf. Je wilt jezelf niet veroor­delen, dus je isoleert je verder en je gaat eigenlijk de hele kracht van het witte licht gebruiken om je eigen eenzijdigheid nog verder uit te dra­gen. Zo word je een vijand van jezelf, terwijl je denkt dat je terecht kri­tiek uitoefent op de wereld. Dat geldt voor mensen, voor landen, voor be­drijven. Dat geldt overal. Je kunt je niet vrijmaken van zo’n invloed, ten­zij je eerst bereid bent om jezelf te zien als een factor gelijkwaardig aan alle andere mensen, niet meer en niet minder. Ik kan gelijk hebben, maar dat betekent niet dat een ander ongelijk heeft. Ik moet eerst weten hoe die ander zijn gelijk heeft gevonden en wat het voor hem betekent en dan pas kan ik een oordeel vellen. Wie zal dat doen tegenwoordig?

Een andere eigenaardigheid in deze tijd (veroorzaakt door de zonne­cyclus die nu weer aanloopt) is dat de mensen worden geconfronteerd met een aantal besluiten die moeten worden genomen. Maar ze kunnen niet be­sluiten, ze kunnen geen beslissingen nemen. Ze willen het oude niet meer, maar het nieuwe willen ze eigenlijk ook niet. Ze weten niet wat ze moeten doen. En alweer, om zichzelf te kunnen rechtvaardigen sluiten ze zich af voor elke mogelijke kritiek van de medemens, voor elke andere denk en zienswijze.

Nu zult u zeggen: wat heeft dat nu te maken met mensen die in een flat wonen en die elkaar niet eens kennen? Nu dat is heel begrijpelijk, men is met zichzelf zo druk bezig, dat men gewoon geen tijd heeft om te kijken wat een ander is. Men is voortdurend zo druk met zichzelf bezigt dat men geen tijd heeft voor de wereld. Het isolement van deze dagen wordt daardoor bevorderd.

Als ik zie hoe de ontwikkelingen zijn, ook in de nabije toekomst, dan ben ik geneigd te zeggen: Lieve mensen, kijk alsjeblieft een beetje uit, want jullie zijn bezig om zelfs de contactmogelijkheden die jullie hebben te verbreken. Je drijft anderen van je af, soms doordat je teveel je mond houdt, soms omdat je spreekt zonder na te denken of rekening met anderen te houden.

Instellingen als de United Nations, de Raad van Europa, de E.E.G. worden voortdurend bedreigd. Waarom? Omdat men de beslissingen niet wil nemen die onontkoombaar zijn. Maar dan is de enige mogelijkheid jezelf rechtvaardigen ten koste van anderen en dat betekent afschuiven. Dat betekent niets doen en zeggen dat het de schuld van de ander is als er niets gebeurt. Het is een vervreemding van de werkelijkheid. Deze verschijnselen zullen in de nabije toekomst sterk toenemen. Het hele volgende jaar zal volgens mij mede daardoor gekentekend worden. Niet zozeer door oorlogen en geweld. Die dingen zijn er altijd wel en een paar rampen komen er ook nog. Kenmerkend is dit afbrokkelen van het contact.

Mensen gaan vaker en meer leven in een droom van zelfrechtvaardiging zonder naar een ander te luisteren. Steeds meer mensen, die alleen zijn en die hun eenzaamheid misschien zouden kunnen doorbreken, doen dat in steeds mindere mate, omdat ze menen dat anderen eigenlijk naar hen toe zouden moe­ten komen of omdat ze bang zijn dat anderen misbruik van hen zullen maken. Dat is de tendens van het komende jaar. Maar dan zullen de mensen op een gegeven ogenblik zeggen: Dan sta ik hele­maal alleen in het leven, alleen in de wereld. Natuurlijk sta je dat. Als je zo denkt, als je zo bent, dan kun je eenvoudig niet verder meer.

Het is niet belangrijk hoe jij de dingen ziet. Het is belangrijk hoe een ander de dingen ziet. Het is niet belangrijk wat volgens jou de juiste handelwijze is, dat moet je zelf doen, maar het is belangrijk te begrijpen wat voor een ander de juiste handelwijze is. Je moet langzaam maar zeker loskomen uit het begrip dat je alles vanuit jezelf moet beoordelen. Dit isolement zal men kunnen doorbreken in ongeveer anderhalf jaar, wanneer een nieuwe tendens komt. We krijgen dan te maken met een sterke activerende tendens. Dat betekent dat alle isolement dat in de afgelopen periode is ontstaan, zich gaat ontladen in actieve tegenstellingen. Dat houdt dan o.m. in: gevaar voor oorlogen, voor grote handelsconflicten e.d.. Maar het betekent ook dat de mensen eindelijk weer eens een beetje contact met elkaar krijgen

Als je alleen bent, is het beter dat je iemand heb tegen wie je kunt vloeken, dan als je helemaal niemand hebt. Dat moet u goed onthouden!

In die tendens zie ik dan voor het eerst iets doorbreken van de werkelijke Aquariustendens waardoor de broederschap wordt beleefd als een wederkerig helpen zonder verplichtingen. Een wederkerig helpen dat niet georganiseerd is maar spontaan. Een wederkerigheid van erkenning, die niet meer gebaseerd is op stellingen en op gelijk of ongelijk, maar gewoon op de mogelijkheid tot samenwerking, tot samenspreken of samenspelen, zoals die op een zeker ogenblik ontstaat. Zou het isolement van vele mensen hierdoor worden doorbroken? Ik hoop het.

Ik hoop dat steeds meer mensen zich bewust gaan worden van hun naaste omgeving, niet organisatorisch maar menselijk. Ik hoopt dat steeds meer mensen gaan begrijpen dat eigen kennis alleen maar zin heeft indien ze dient als aanvulling van de kennis van anderen. En ik geloof dat er vele mensen zullen zijn die dat inderdaad gaan doen. Maar bij de meesten zie ik toch in de eerste plaats de behoefte zichzelf te bevestigen ten koste van anderen en daardoor zal voor velen de eenzaamheid langer duren op een manier die onaanvaardbaar is.

De werkelijke veranderingen verwacht ik over een jaar of drie. Dan zal de wereld zeker met heel grote conflicten worden geconfronteerd, dat is waar. We hebben dan bovendien een zeer intense zonne-impuls die gepaard gaat met een onevenwichtigheid van het zonnestelsel waarbij de Mars-invloed overheerst. Toch zullen we in die periode eindelijk zien dat je niet meer geïsoleerd kunt blijven, omdat isolement ondergang betekent.

Dan zullen de mensen eindelijk wakker worden en zullen ze misschien in een enorm zelfbeklag gaan beseffen: ik leef met medemensen. Dan zullen naties eindelijk gaan beseffen onze pretenties zijn niets waard, tenzij we daarmee een functie hebben tegenover anderen. En wanneer dat wordt bereikt, dan zal het isolement langzaam maar zeker gaan verdwijnen.

In deze tijd zie ik echter voor velen eenzaamheid. Een gevoel van toenemende afgeslotenheid, die ontstaat omdat men alles aan het criterium van eigen oordeel zonder meer wil onderwerpen, zonder te beseffen dat een ander recht heeft op zijn manier van zijn en denken en dat hij zelfs in de schijnbare onzinnigheid van zijn uitingen of van zijn gedrag een les kan leggen voor elke medemens.