8 september 1983
Het bewustzijn van een mens bevat een aantal verschillende factoren. De relatie tussen deze is bij waakbewustzijn, dus zoals u nu bent, over het algemeen nogal summier. Wij kennen in het waakbewustzijn de z.g. onderbewuste beïnvloeding, de bovenbewuste beïnvloeding en de geestelijke beïnvloeding.
Als je alleen tot jezelf beperkt blijft, dan treed je toch een geheel nieuwe wereld binnen. In een dergelijk geval zullen we dan niet spreken van verruiming van bewustzijn maar van vernauwing. Want wat is er gebeurd?
In plaats van je bezig te houden met de verschillende werkelijkheden waartoe je behoort, ben je in feite teruggevallen op een stukje van je persoonlijke inhoud. Het is duidelijk dat een dergelijke vernauwing, vernauwing van bewustzijn, wonderlijke gevolgen kan hebben. Denk maar eens aan de LSD‑trip. Ik weet, dat dit als bewustzijnsverruiming wordt aanbevolen, maar dat is maar zeer beperkt juist. Wat gebeurt er namelijk?
LSD, sterk verwant aan de vergiftigingsverschijnselen van moederkoren, is een betrekkelijk eenvoudige vergiftiging waardoor de relatie met de wereld buiten je, de werkelijkheid, wordt verbroken. Je ontvangt nog wel indrukken, maar je kunt ze niet meer geheel aan de werkelijkheid verbinden.
In de tweede plaats heb je de neiging om binnen te treden in een soort fantasiewereld. Het is je eigen innerlijk met de daarin bestaande spanningen, onevenwichtigheden, problemen, maar evengoed met alle gloriedromen die er zijn. Het ene ogenblik voel je je opgenomen in een kosmisch bewustzijn, het volgende ogenblik echter worstel je door een duistere stroom vol dreiging. Een dergelijke beleving kan je t.a.v. je eigen persoonlijkheid vele dingen laten erkennen.
Het is duidelijk dat een mens die zijn eigen onderbewustzijn of een gedeelte daarvan heeft beleefd dit gemakkelijker naar zijn waakbewustzijn kan overbrengen en daardoor een zekere beheersbaarheid heeft gekregen over een innerlijke wereld die hij eigenlijk eerst niet baas kon, omdat hij niet in staat was ze te zien en te kennen, Als ik dus zeg; dit is bewustzijnsvernauwend, dan moet u niet denken dat ik daarmee het nut of het gevaar van LSD op enigerlei wijze onderschat.
Nu kennen wij ook bewustzijnsverruimende middelen. Ik wil niet een van de meest bekende hier vermelden, want dan krijg je te snel dat men zegt; Laten wij het ook eens proberen.
Er is een cactusvrucht, de peyote die als ze op de juiste manier wordt gebruikt, de mens inderdaad afsluit van zijn eigen wereld. Maar in tegenstelling tot wat LSD doet legt ze geen verband met een eigen innerlijke wereld maar brengt hem eerder in contact met werelden die van astraal of laag‑geestelijk karakter zijn. Het zijn vaak ook lichtende werelden. In een dergelijke wereld kun je a.h.w. buiten de tijd treden. Je kunt de dingen gemakkelijker overzien. Je kunt betekenissen gemakkelijker begrijpen. Vooral kun je ook bepaalde spanningen, die door onbegrip ontstaan, teniet doen. De peyote werkt dus, vanuit ons standpunt althans, bewustzijnsverruimend. Ze heeft echter het nadeel dat dit alleen kan gebeuren, terwijl er een verhoging van de bewustzijnsdrempel heeft plaatsgevonden waardoor men zich van de eigen wereld ternauwernood bewust is.
In die periode kun je wel bepaalde rituele of gewoonte dingen doen. Je kunt echter niet bewust denken. Je kunt ze ook niet bewust variëren. De werkelijkheid is een innerlijke geworden. Je kunt echter die innerlijke werkelijkheid wel delen met anderen die onder een soortgelijke beïnvloeding staan. Dit is iets typerends voor het effect van werkelijke bewustzijnsverruiming.
Er is een totaal nieuwe of een aanmerkelijk verscherpte beleving. Onze beleving ligt op een niveau, dat door anderen gelijk of tenminste vergelijkbaar wordt ervaren, als ze van soortgelijke middelen hebben gebruik gemaakt.
Het zal u duidelijk zijn dat ik hier middelen heb aangestipt, omdat ze in deze tijd nogal veel worden gebruikt en omdat de meeste mensen zich eigenlijk niet helemaal realiseren wat er daarmee gebeurt. Het wil niet zeggen, dat je je bewustzijn niet kunstmatig kunt verruimen of vernauwen door zuiver concentratie. Ook dat is mogelijk.
Als wij te maken hebben met een trancetoestand, dan is er in zekere zin sprake van een bewustzijnsvernauwing. Er is namelijk geen plaats meer voor de eigen persoonlijkheid of slechts een zeer beperkte plaats. Daarvoor worden andere factoren in de plaats gezet. De reactie op zuiver lichamelijke beïnvloeding is eveneens gemodificeerd (ze is niet normaal) terwijl daarnaast een ontvankelijkheid voor of een verbondenheid met een andere wereld kan ontstaan, waarin dan toch allerlei grotere krachten zich zouden kunnen manifesteren.
In gevallen van dieptrance is het zelfs mogelijk dat de persoonlijkheid zich geheel naar een andere wereld of naar een andere plaats in de stoffelijke wereld begeeft, terwijl het lichaam op dat ogenblik in feite wordt gemanipuleerd door anderen. Ook hier heb je dus een redelijke benadering.
Toch kun je zeggen dat een trancetoestand op vele manieren kan worden veroorzaakt, maar zelden door middelen, dus door chemicaliën of natuurproducten. Het is eerder een kwestie van psychische beïnvloeding. Dat kan hypnose zijn, al of niet optische, vermoeidheid. Het kan zelfhypnose zijn. Het kan het resultaat zijn van bepaalde concentratieoefeningen. Hier krijgen we dus iets wat vergelijkbaar is met wat ik heb gezegd over de peyote, want de communicatiemogelijkheid met de normale wereld blijft bestaan. Alleen ‑ en dat is nu het nadeel – als de trance voldoende diep is, dan is er een zeer beperkte overdracht en dus een zeer beperkte herinnering aan al hetgeen er in de trancetoestand is gebeurd. Een voordeel heb je ook daarbij in de trancetoestand is de eigen geaardheid altijd mede bepalend voor de gebeurtenissen en voor de mogelijkheden.
Wanneer wij ons bezighouden met meditatie‑ en concentratieoefeningen, dan worden we eigenlijk ook geconfronteerd met een vernauwing van bewustzijn. Maar een vernauwing van bewustzijn kan overgaan in een verruiming van bewustzijn.
Als ik mij concentreer, dan sluit ik alles uit behalve. Eén object, één gedachte, één onderwerp. Ik probeer voor mijn hele wereld ongevoelig te zijn. Deze ongevoeligheid kan zover gaan dat lichamelijke beroeringen niet meer worden gevoeld; dat ook harde geluiden in de omgeving eigenlijk niet meer bewust worden geconstateerd. Er zijn gevallen bekend van mensen, die in een dergelijke toestand zelfs door een brand, die rond hen woedde, niet werden gestoord. Wat gebeurt er? Je brengt je bewustzijn terug tot één enkel punt. Maar dit punt is niet het werkelijke doel. Je zoekt de wereld daar achter. Door je eigen wereld a.h.w. te herleiden tot één enkel punt heb je een brandpunt geschapen. Vanuit dat focus zijn dan indrukken, die daarmee gereleerd zijn, uit een desnoods kosmische wereld te ontvangen.
Het zal u duidelijk zijn dat concentratie en meditatie in zekere zin erg nuttig kunnen zijn voor een uitbreiding van het bewustzijn. Je leert andere werelden kennen, je leert nieuwe gevoelsinhouden maar ook nieuwe inzichten vinden die je wel degelijk ook in je eigen wereld later kunt gebruiken.
Als we het hebben over bewustzijnsvernauwing, dan behoeven we niet eens zover te gaan dat we denken aan geestelijke oefeningen, aan meditatie en dergelijke. Ik heb mij laten vertellen dat bij heel veel mensen televisieseries, als Dallas een bewustzijnsvernauwing tot stand brengen. Hier gaat men zozeer op in een illusiewereld dat de werkelijke wereld pas met een schok wordt ontdekt op het ogenblik dat er weer reclame komt of dat een omroeper aankondigt dat er nu de een of andere minister zal gaan spreken. Op dat moment wordt een lichte weerzin t.a.v. de eigen wereld plotseling kenbaar. Dit resulteert over het algemeen dan in t.v.‑snacks, een drankje of een gesprek. Op de achtergrond blijft de zwartheid van alle daden in hogere en rijkere kringen nog enige tijd voortwoekeren.
Dit is natuurlijk een wat lachwekkend voorbeeld. Maar wanneer u naar een bioscoop, een theater of een concert gaat, dan zijn er ogenblikken dat u zozeer opgaat in hetgeen er geboden wordt dat u daardoor van uw eigen wereld a.h.w. vervreemdt. Dit vervreemdingseffect kan natuurlijk alleen innerlijke belevingen teweeg brengen. Wij hebben dan ongeveer hetzelfde als met LSD, de eigen fantasiewereld wordt levendig. Ze projecteert gevoelens en eventueel beelden of inhouden.
Het is echter evengoed mogelijk dat muziek een sleutel wordt. Dat wil zeggen, dat ze ons brengt op een punt waarop wij gevoelig gaan worden voor andere delen van onze persoonlijke werkelijkheid. Vooral voor de meer geestelijke delen. Denkt u niet dat dit alleen beperkt is tot muziek of schouwspelen. Het is evengoed mogelijk bij beeldhouwwerken, schilderstukken. Het kan zelfs in de natuur voorkomen, als u gewoon kijkt naar het gedrag van een libelle of de drukte van een paar mieren. Het is gewoon een door je eigen werkelijkheid heen breken.
Wat is nu de grotere werkelijkheid waartoe de bewustzijnsverruiming ons toegang verschaft? Men denkt dan over het algemeen aan werelden die een beetje op de menselijke lijken, aan toestanden van Zomerland compleet met zangkoren, bergen, parken, kleine huisjes en misschien ook de mogelijkheid ergens een neut te nemen. Dat laatste zie je voorkomen bij mensen die wel goed hebben geleefd, maar toch teveel neuten op hun zang hadden. De geestelijke werkelijkheid is iets anders. Misschien kan ik het zo zeggen;
Als u een caleidoscopisch beeld ziet, dan kunt u dat beeld steeds veranderen maar de deeltjes blijven hetzelfde. Zolang u nu alleen maar één deeltje ziet, zult u geen patroon herkennen. Een geestelijke werkelijkheid bevat echter vele deeltjes. Het zijn werelden met elk hun eigen invloed, hun eigen kracht. Je behoort ertoe, je bent er deel van, maar je bent normalerwijze als mens er niet van bewust.
Als je nu een bewustzijnsverruiming ondergaat, treed je binnen in een werkelijkheid waarin niet alleen de stoffelijke maar ook vele geestelijke en buiten de tijd liggende factoren plotseling hun werk tonen in je bestaan, maar evengoed in relatie met al het andere. Het resultaat is, dat je je eigen wereldbeeld gaat veranderen. O zeker, je keert weer terug tot je eigen vlak, maar je hebt nu het gevoel dat er een betekenis is. En veel van hetgeen zinloos leek, krijgt nu juist inhoud omdat de begrenzing van je leven opeens een andere vorm van je bestaan representeert. Je erkent a.h.w. de geest van jezelf en van het andere en dat is dan wat wij noemen, de bewustzijnsverruiming. Het is dus het doordringen buiten de norm van je eigen bestaan. Omdat dit heel vaak gebeurt op grond van allerlei stoffelijke voorstellingen die niet in de realiteit als zekerheid kunnen bestaan (religie e.d.) noemt men den dergelijke vorm van beleven soms mystiek.
Mystiek is aan de ene kant op grond van onbewezen stellingen komen in een toestand waardoor de zin van het geheel je duidelijker wordt en je, teruggekeerd, al datgene wat je daarvan kunt behouden weer vertaalt in de termen van je onbewezen stellingen. Mystiek kan nog verder gaan. Mystiek is namelijk ook het zien van verschijnselen en het vinden van een verklaring, een betekenis daarvoor, die niet evident is en niet feitelijk aantoonbaar.
Als ik u iets vertel over bv. het leven in andere Melkwegstelsels, dan zoudt u dat mystiek kunnen noemen. Het behoort namelijk voor uw wereld niet tot datgene wat constateerbaar is. Maar datgene wat ik daarover vertel en wat een relatie zou hebben met uw eigen zonnestelsel en uw wereld, zoudt u ten dele kunnen constateren. Ik wil niet zeggen dat het voor mij mogelijk is om dat ook inderdaad te doen. Ik wil hier geen voorbeeld geven van de mannetjes uit de een of andere nevel als Andromeda en dan zeggen; Dat betekenen ze dus voor uw zonnestelsel. Maar invloeden van buitenaf treden wel op.
Die invloeden zijn constateerbaar. Als ik tegen u zeg dat er op dit moment nog steeds een rood‑periode loopt, dan kunt u de schouders ophalen. Toch bestaat die rood‑periode en ze komt vreemd genoeg tot uiting in het niet‑rationeel maar meestal het emotioneel bepaalde gedrag van vele mensen. Dat kunt u om u heen voortdurend constateren. U kunt het misschien ook, als u eerlijk bent, in uw eigen persoonlijke benadering van de dingen vaststellen. Als u dat doet, dan moet u mij niet kwalijk nemen als ik zeg dat dat mystiek is.
Als ik een kenbaar verschijnsel heb en vind daarvoor een niet‑rationele verklaring, dan heet dat mystiek. Nu zou dat een kwestie kunnen zijn van fantasie, natuurlijk. Maar stel nu eens dat er een kenvermogen is dat veel verder gaat. Als je God ontmoet, dan is dat een mystieke beleving. Maar wat is God? Dat weet je niet. Er is een invloed die je als zodanig benoemt. Maar je kunt haar ondergaan. Je kunt er een absolute rust en vrede in kennen of ‑ wat even vaak voorkomt ‑ je kunt daaruit plotseling een gevoel krijgen van een taak of van een zending, dan wel krachten uit verwerven. Die God blijft mythos. Voor jou is de beleving werkelijk. Indien iets van die kracht, iets van de zinrijkheid van die roeping of zending, iets van de vrede van de beleving je bij blijft, dan is dat ook – stoffelijke gezien ‑ realiteit.
Dan kunnen we niet zeggen, dat er in een dergelijk geval zonder meer een bewustzijnsvernauwing is opgetreden. Integendeel, er is een bewustzijnsverruiming opgetreden. Maar wij beschikken niet over de stoffelijke mogelijkheden om dat juist te uiten, om dat goed te omschrijven. Dan zouden we onze stoffelijke toestand in dit geval als een bewustzijnsvernauwing moeten beschouwen. Vanuit een geestelijk standpunt is dat ook volkomen waar. Geestelijk bestaan er zoveel factoren die stoffelijk niet zijn weer te geven dat, wanneer je terugkeert tot de beperking van het stoffelijke denken, het stoffelijke redeneren, je dit inderdaad als een bewustzijnsvernauwing ervaart. Voor u zal ongetwijfeld bij het betreden van onze werelden het omgekeerde het geval zijn.
Terug naar onze oefeningen met de werkelijkheid van de mens op aarde.
Bewustzijnsvernauwing. Een aardig voorbeeld daarvan heeft u gezien de laatste tijd in het gedrag van de Sovjet‑Unie nadat een passagiersvliegtuig werd neergehaald. Men meent dat hier opzettelijk wordt gelogen. Dat is niet waar. Maar degenen, die de verklaringen afgeven, kunnen eenvoudig de feiten niet zonder meer accepteren. Zij moeten op de een of andere manier zichzelf rechtvaardigen. Dus zal alles wat die rechtvaardiging in de hand werkt voor hen waar zijn, ook als de feiten het tegendeel schijnen te bewijzen. Dat is precies hetzelfde wanneer er iemand bij u komt, misschien is het u wel eens overkomen, die heeft gezegd; ‘Gelooft u aan God?’ U hoeft dan geantwoord; Dat is een vraag waar ik geen antwoord op weet. ‘Gelooft u dan aan de Here Jezus?’ ‘Nu ja, hij heeft misschien wel bestaan, maar zeker is het niet.’ ‘Hoe kunt U dat zeggen’ ‘Dat God is, staat in de bijbel. Dat de Here jezus heeft geleefd, staat in de Evangeliën.’ Dan kunt u zeggen; ‘Bewijs het mij dan.’ ‘Maar het Evangelie is het bewijs. Dat bijbelboek is het bewijs dat God bestaat.’ Wat kun je dan zeggen? Bewustzijnsvernauwing. Onvermogen om in te zien dat de bewijsvoering die men gebruikt eigenlijk een cirkelredenering is. Het onvermogen om in te zien dat men zich bezighoudt met zaken waaraan men alleen maar een gevoelswaarde kan verbinden, maar niet zoals men pretendeert een rationele verklaring en daarmee het recht tot rationele uitwerking van regels, wetten en voorschriften.
Hetzelfde is ook; Nederland is een democratie. Heeft u dat al gehoord? Heeft u het ook ervaren? O, niet? Misschien is degene die zegt dat Nederland een werkelijke democratie is iemand, die aan bewustzijnsvernauwing lijdt. Dat geldt eigenlijk voor alle landen. Werkelijke democratie kan namelijk niet bestaan in een gemeenschap die veel groter is dan maximaal 10.000 mensen. Boven dat aantal wordt het altijd op de een of andere manier een autocratie. Die autocratie kan zich dan vermommen als een bureaucratie, een technocratie, een dictatuur of hoe dan ook. In feite is er een kleine klasse die beslist. Als je dat nu niet kunt aanvaarden, heb je last van bewustzijnsvernauwing. Op het ogenblik dat je zegt; Hij heeft gelijk en het moet veranderen, zou dat eveneens een vorm van bewustzijnsvernauwing kunnen zijn. Want een werkelijke democratie is niet mogelijk in een grote gemeenschap, al is het maar omdat niet in elke beslissing allen in voldoende mate gekend kunnen worden. Een representatieve democratie zoals u die kent is geen democratie, omdat niet kan worden gekozen voor degene die men werkelijk voor zich de juiste representant zou vinden, maar omdat moet worden gekozen uit een aantal personen die men niet kent, behorende tot groepen die wel een programma verkondigen maar van wie men nooit weet of ze het uitvoeren. Denkt u even na!
Bewustzijnsverruiming is inzien dat in een gemeenschap als de uwe een werkelijke democratie in feite onmogelijk is. Dan kom je verder. Want dan kun je je gaan afvragen wat is werkelijk, wat is zinrijk? Op het ogenblik, dat werkelijkheid en zinrijkheid samen een beeld vormen niet alleen van datgene wat je bent maar ook van je relatie met de wereld, is er sprake van een bewustzijnsverruiming. Nu zijn er mensen die zeggen; Maar er zijn toch zoveel middelen, laten we eens een beetje hasj nemen. Dat is in Nederland de laatste ontwikkeling. Vroeger at men haché. Dat had een andere lucht.
Hasj is inderdaad in zoverre bewustzijnsverruimend dat het een tijdelijke prikkeling van het waarnemingsvermogen veroorzaakt. Hierdoor ontstaat er een uitgebreidere, maar wel selectief uitgebreidere visie op de werkelijkheid. Dit betekent een intensifiëring van een aantal belevingen, een intensifiëring van bepaalde gevoelsmatige reacties en gelijktijdig een veranderd besef van je mogelijkheden of prestaties. Als je dit bekijkt, dan zeg je; Ja, bewustzijnsverruiming in beperkte zin. Inderdaad, je ziet een aantal dingen die op aarde werkelijk zijn. Je beleeft een aantal mogelijkheden die de mens lichamelijk ontzegd blijven, ofschoon zo door andere wezens op aarde (bepaalde insecten, bepaalde dieren) wel worden ervaren. Maar gelijktijdig wordt je besef van je eigen ik, de werkelijke zin en betekenis daarvan, verminderd. Bewustzijnsvernauwing. Het is dus niet zo gemakkelijk dat we kunnen uitroepen. Dit is de verruiming van alle bewustzijn en dat is de vernauwing.
Er zijn arcane scholen die in staat zijn u werkelijk binnen te leiden in de realiteit van een kosmos waar leven leven opvolgt, waarin de verschillende werelden en toestanden elkaar afwisselen. Op het ogenblik echter dat u deze leringen gebruikt om uw belevingen op aarde te veranderen zonder dat u de betekenis van deze verandering beseft, is er sprake van een bewustzijnsvernauwing.
Iemand, die kan uittreden tot in de hoogste sferen en niet in staat is zijn stoffelijke werkelijkheid te overzien en te beheersen, lijdt zeker ten aanzien van zijn stoffelijk bestaan aan een bewustzijnsvernauwing, niet een verruiming. Misschien zou ik daarover nog veel meer moeten zeggen, maar zo nodig kunt u nog daarop terugkomen.
Er zijn zeer veel andere zaken waarbij je met deze factoren te maken krijgt. Wat te denken van bv. schuldbesef, zonde? Ze kunnen bewustzijnsverruimend werken, ongetwijfeld. De zonde door de erkenning van onjuistheid. Het schuldbesef door de erkenning van eigen falen en daardoor het vinden van een weg waardoor het eigen slagen waarschijnlijker wordt. Maar op het ogenblik, dat u alleen over uw zonden blijft rouwen en dat u uw schuld voortdurend blijft koesteren in het diepst van uw wezen als een bitter zeer, dan helpen ze u geen steek.
Het is namelijk zo, dat werkelijk verkeerd handelen niet alleen door u als zodanig wordt beseft, maar dat het ook in feite consequenties moet hebben. Zijn die consequenties er niet, dan is de vraag of het slecht is alleen bestaand in uw denken. Men kan zeggen; Er staat geschreven; Gij zult niet…….. Het is opvallend dat in deze wereld de nadruk zolang heeft gelegen op; gij zult geen onkuisheid plegen, terwijl men ‘gij zult niet doden’ liever vergat. Tegenwoordig schijnt men beide geboden evenzeer aan zijn laars te lappen.
Waar het om gaat is; wat is zinvol? Wat is werkelijk? Op het moment dat u begint te protesteren tegen atoombewapening, vraag ik mij af; Is dit nu een verruiming of een vernauwing van het bewustzijn? Ik mag dan mijn mening geven. Het is een stoffelijke zaak. Ik ben van mening dat elke mens, die ‑ al is het maar om grotere zekerheid voor zichzelf of anderen te scheppen ‑ bijdraagt tot de mogelijkheid dat de wereld wordt vernietigd daarmee in feite onjuist handelt. Als hij/zij dit niet beseft, dan vloeit daaruit voort dat ten aanzien van deze vernietigingswerkelijkheid een bewustzijnsvernauwing is opgetreden. Ik zou u vele voorbeelden van dien aard kunnen geven.
Je kunt geen zaken zonder meer heilig verklaren. Er bestaat niets op deze wereld dat onaantastbaar heilig is. Op het ogenblik, dat je dat begint te doen, vernauw je je bewustzijn omdat je alle andere factoren terzijde zet. Als er mensen zijn die een nieuwe wetenschappelijke ontwikkeling afwijzen omdat ze niet strookt niet hetgeen zij zijn, kennen, doen en hebben geleerd, dan is er vaak sprake van een oprecht verzet maar tevens van een bewustzijnsvernauwing.
Als men de vernieuwer zonder meer aanvaard, en verheerlijkt, dan is er sprake van precies hetzelfde. Als men bereid is een bepaalde ontwikkeling op zichzelf te beschouwen en in haar resultaten en mogelijkheden te beoordelen, komt men tot een reële benadering. Als men dan daarin mogelijkheden en consequenties ziet die ook stoffelijk ten dele te verwezenlijken zijn, mag worden gesproken van een bewustzijnsverruiming. Uw hele wereld ‑ of u het gelooft of niet ‑ is gebaseerd op bewustzijnsvernauwing; op het eenvoudig terzijde stellen van gegevens die men wel kent; op het terzijde stellen van een innerlijk weten dat men gewoon ontkent of wegpraat door daar eventueel geheiligde uitspraken of bevelen tegenover te zetten. Uw gehele maatschappij kan alleen bestaan door bewustzijnsvernauwing bij het merendeel van haar leden. Bewustzijnsverruiming zal dan ook door zeer velen als iets vijandigs worden ervaren. Zeker, zolang het alleen maar geestelijk is, is het best. Maar u kunt niet tegelijkertijd een geestelijke verruiming ondergaan zonder daarbij ook stoffelijk te veranderen, in uw reactie op de mensen, in uw manier van leven en ook in uw relatie met de werkelijkheid en met de mensen om u heen. U kunt niet dezelfde blijven.
Bewustzijnsverruiming, mijne vrienden, kan niet volstaan met het betreden ven de hoogste werelden. Slechts als de eenheid van het eigen wezen in toenemende mate wordt beseft, daarbij alle geestelijke factoren mede samenbrengend met onbewuste factoren en deze makend tot een deel van het bewuste streven en handelen, is de bewustzijnsverruiming volledig.
U had waarschijnlijk anders verwacht. Dat begrijp ik. Het is veel mooier als iemand zegt dat je door je bewustzijn te vernauwen kunt komen tot een beleving waardoor zoals de hoogste kosmische werelden voor je toegankelijk zijn en de meest lichtende sfeer plotseling kan worden begrepen. Maar als die vernauwing blijft bestaan, dan is de hele beleving niets en niets waard. Eerst als u er iets, hoe weinig dan ook, van kunt meenemen naar uw eigen besef en uw eigen wereld, meer dan alleen maar een emotie, dan is er een werkelijke bewustzijnsverruiming. De mens die zijn bewustzijn wil verruimen doet er goed aan niet alleen maar op zoeken in de werelden van de geest, maar wel degelijk ook steeds weer opnieuw zijn eigen wereld te beschouwen, wat daarin gebeurt in de hoop daardoor beter te begrijpen wat de werkelijkheid inhoudt en zo voor zich te vinden wat hij of zij binnen die werkelijkheid vanuit eigen besef en mogelijkheid mag, kan en moet betekenen