21 september 1976
Wanner we de situatie van de wereld op het ogenblik zien, de mentaliteit van de mensen, dan zijn we altijd heel erg geneigd om te zeggen dat de anderen toch maar dwaas zijn. Nu is dit mogelijk waar, maar wanneer we naar onszelf kijken, en we zijn eerlijk, hebben we dan nog de moed om een ander zijn dwaasheid te verwijten? Het is heel, erg moeilijk om natuurlijk een zuiver beeld van jezelf te krijgen, maar wat doe je, wat ben je, wat beteken je tegenover anderen? Dat is een heel belangrijke vraag. Niet alleen voor die anderen, of kosmisch gezien of esoterisch gezien. Het is doodgewoon een vraag die erg belangrijk is voor uzelf. Want veel van wat de wereld is voor U, wordt bepaald door hetgeen U bent voor de wereld. En nu weet ik wel, dat men tegen dergelijke stellingen graag protesteert. Men zegt dan, ja maar ik kan er niets aan doen, maar die andere wel. Ik geloof niet dat dat ter zake dienend is. Wat ben ik, wat beteken ik tegenover de wereld? En al hebben die anderen misschien ongelijk, laten we hun waardering zoveel mogelijk aannemen, al is het maar om te weten hoe we ons het beste tegenover medemensen moeten gedragen.
Dan is er altijd ook het belangrijk punt van je conditie. Je kunt natuurlijk stellen dat lichamelijke oefening voor elke mens noodzakelijk is. In de moderne tijd zal dat wel zo zijn. Maar wat men heel vaak over het hoofd ziet, is dat driekwart van de kwalen die de mensheid kent, van de spanningen die een mens ondergaat, eigenlijk niet van fysieke maar van psychische origine zijn. De oorzaak ligt in uw denken. We moeten zien hoe wij denken. En hierbij alweer, – u mag erover denken zoals u wilt natuurlijk – toch een kleine raad: probeer niet negatief te denken. Op het ogenblik dat ik de wereld ontken, ontken is een groot deel van mijzelf. Op het ogenblik dat ik in de wereld het goede zoek, breng ik mijzelf tot een innerlijke toestand waarbij ik het beste kan zijn en presteren wat tot mijn leven behoort. Het is voor de mensen in deze tijd vaak moeilijk. Ik geef het graag toe, nogmaals, maar wanneer je leeft en je wilt innerlijke of religieuze bewustwording, je wilt mystieke ervaringen, je wilt doordringen tot die innerlijke kracht in jezelf waarin God zich manifesteert – om het zo eens te zeggen – dan moet je toch wel beginnen met eerst een beetje evenwicht te vinden, een beetje harmonie. Hoe onevenwichtiger je bent, hoe groter de spanningen die je vanuit de wereld ondergaat, hoe groter je verzet tegen het bestaande in de wereld, maar gelijktijdig hoe kleiner je mogelijkheid om actueel en direct te helpen en in te grijpen.
Voor veel mensen zal dat waarschijnlijk te eenvoudig klinken. Maar probeer u nu eens voor te stellen hoe het geestelijk gezien in uw wereld er aan toegaat. Wanneer mensen positief denken, dan verbinden ze aan dit denken een voorwaarde, bijvoorbeeld het is nu niet ideaal, maar als ik nu maar braaf blijf, dan wordt het ideaal. En dat is dwaasheid want dat kan niet. Je kunt namelijk niet het geheel van de wereld bepalen vanuit jezelf. Wanneer je positief moet denken, dan is dit een zich vernieuwen de positiviteit. Dat is niet – om met oom Kruger te spreken – alles zal rechtkom – ik weet niet of de man het in deze situatie nog zou zeggen maar het is eerder een kwestie van: ik moet elke keer weer zoeken naar datgene wat nog de moeite waard is, datgene waarin ik betekenis kan vinden, datgene waardoor ik mijn wezen kan uitdrukken in de wereld, zonder die wereld van haar vrijheid of waarde te beroven.
De mensen van uw dagen, zijn nogal geneigd om met veel protesten en veel kreten en leuzen (het lijkt bijna een wetenschap: de kretologie) de wereld te overtuigen van hun ongenoegen ten aanzien van het bestaande. Maar wat heb je eraan wanneer je zegt dat er iets verkeerd is? Je hebt er alleen iets aan wanneer je iets beter maakt, en het wonderlijke is, dat je met al die protesten maar heel weinig verbetert. Dat geldt in je persoonlijke leven, dat geldt ook in de internationale politiek, dat geldt in geestelijk opzicht, in esoterische benadering, wat u maar wil. Het is gemakkelijk genoeg om in bepaalde termen te spreken, met mooie verheven woorden: wij moeten onszelf erkennen voor wat wij zijn, en ons vormen volgens ons doel, want slechts de welgehouwen steen past in de tempel. Jawel maar wat doe je ermee? Het is een punt waar de meeste mensen aan voorbij gaan. Wat doe je ermee? Vorming van de persoonlijkheid is iets wat alleen door een ander plaats kan vinden. U vergeeft me dat ik het zeg, een ander kan u conditioneren, zeker een ander kan u trainen, een ander kan u met propaganda verdoven, en dan denkt u dat de wereld anders is, of dat u anders bent of moet zijn. Er is daarmee iets van uw werkelijke wezen veranderd.
Geestelijk gezien veranderen uiterlijke kreten, leuzen en denkwijzen weinig aan die innerlijke toestand van het ik. Wanneer dat ik strijdig is dan kan je het trainen en conditioneren zoveel als je wil, je kunt iemand die innerlijk een duivel is, zo conditioneren dat hij uiterlijk een engel lijkt. Maar kan je het innerlijk veranderen? Kennelijk niet. Dezelfde spanningen en onevenwichtigheden blijven bestaan. Of je nu leeft in België, in Engeland, Amerika, in China of Rusland, dat “ik” blijf je houden, dat “ik” met zijn motiveringen, geuit natuurlijk binnen een kader dat men u heeft opgelegd, in een raamwerk dat u niet zelf hebt bepaald. Maar daarbinnen blijft u uzelf. En daarom is het dat “ik” dat in de eerst plaats evenwichtig moet worden. Het is niet de fout van het kapitalisme of van het communisme of van het socialisme, waardoor de zaken verkeerd gaan in de wereld. Het is de onevenwichtigheid van de mensen. Want wat is het verschil tussen een eerlijk goed kapitalist, dus niet iemand die alleen aan zichzelf denkt, wanneer hij democratisch kapitalist is voor het hele volk, en een communist of socialist: er is geen verschil. Wat is het verschil tussen een christen en een communist, als we even de hoge motivering terzijde schuiven: in de praktijk geen.
Dan blijft alleen over de vraag, ja maar hoe komt het dan dat alles misgaat? En in deze tijd gaat er nogal wat mis. Het antwoord is eenvoudig genoeg: voor ons vanuit de geest, is het de wijze waarop de mensen denken en redeneren vanuit zich. Mensen zijn volkomen bereid om te zeggen dat iedereen een offer moet brengen voor de onderontwikkelde landen, maar ze laten er nog geen kop koffie voor staan, ze eten geen gebakje minder, ze roken geen sigaret minder, ze pakken geen pint minder. Dat is voor de anderen. Want als je iets zelf doet en je geeft er veel voor, dan word je door die gave daarmee in contact gebracht, er ontstaat een nieuwe verbintenis. En of die nu is tussen u en een onderontwikkeld volk of lepralijders of wat anders waar u offers voor brengt, of dat het misschien is een relatie tussen u en uw omgeving waarin u anders bent gaan denken en reageren, dat doet verder niet ter zake. U bent verbonden met een groter deel van het geheel. Maar nu moet u weer niet de fout maken die veel mensen maken. We zien namelijk dat veel mensen in een dergelijk verband gekomen, zich helemaal op die wereld buiten zich gaan richten, en dat betekent dat ze die wereld buiten zich eigenlijk willen laten handelen en laten denken zoals ze zelf zouden doen, dat kan niet, dat brengt disharmonie. Je kunt vanuit jezelf voor de anderen volgens je eigen besef, het beste doen en de ander dan verder zijn eigen weg laten zoeken. Dat is veel beter.
Deze wereld zit vol met allerhande mooie en geleerde overtuigingen, dure woorden, en ieder op zijn manier vlucht voor de werkelijkheid waarvan hij zelf deel is. Wie dit nu doet in spiritisme, in kerkelijk verband, of je Hare-Hare Krishna zingt, of misschien meent dat alleen de uitslag van een metertje beslissend zal zijn voor je verdere ontwikkeling en toekomstig I.Q. In de praktijk vlucht je weg voor de werkelijkheid. Die werkelijkheid is niet iets wat je bepalen kunt langs geestelijke richtlijnen, maar wat je wel kunt beïnvloeden vanuit jezelf door persoonlijke erkenning en eigen geesteskracht. Er was een inwijding van een joodse synagoge, liberale joden. De orthodoxe joden waren uitgenodigd, ze kwamen natuurlijk niet want dat kan niet. Mensen die zich niet helemaal en letterlijk aan de wet houden, daar kun niet mee spreken, zo vonden ze. Toen was er één man die een heel eigenaardige opmerking maakte, hij zei: wat hebben jullie over ons te oordelen, mag God alsjeblieft zelf uitmaken naar wie hij luistert, want we hebben dezelfde God. Ik geloof dat daarin iets gekenschetst is, dat erg belangrijk is. Oordeel niet over je naaste en veroordeel jezelf niet, maar beoordeel jezelf voortdurend.
Uit zelfkennis, hoe beperkt die voor de meeste mensen zal blijven, gezien functies in het onbewuste, vloeit als vanzelf ook een contact met de wereld voort dat niet gebonden is aan droombeelden. Ik weet het wel: mensen hebben allemaal hun perioden van dromen, de rozerode dromen, de gouden dromen, de dromen van belangrijkheid, macht en gewichtigheid, of van een specifieke goddelijke zending die door iedereen erkend zal worden, maar dat zijn dromen! Als er een profeet is en hij wordt gekozen, dan wordt hij gekozen ondanks zichzelf, niet dankzij zijn behoefte en verlangen. Wanneer iemand rijkdommen vergaart door een goddelijk decreet, dan komen ze vanzelf wel als het nodig is. Je behoeft je dromen niet waar te maken en wanneer je werkelijke liefde vinden wilt, moet je eerst leren om werkelijk en niet vol bezitslust, maar volledig lief te hebben. Dat kan nu eenmaal niet anders. Je kunt je dromen niet waarmaken en juist daarom moet je jezelf kennen en zien voor wat je bent. Moet je niet wegdromen in wat je zou willen zijn en wat je zou kunnen doen wanneer iets, dit of dat zou gebeuren. Dat heeft te maken met de feiten. Die feiten zijn vaak pijnlijk. Het is erg moeilijk wanneer je misschien lang psychologie gestudeerd hebt en moet toegeven: ik weet er niets van. Het is veel gemakkelijker om een paar geleerde woorden samen te kramen en zo een verklaring of schijnverklaring te scheppen voor iets waarvan je de werkelijke origine niet eens kunt overzien. Het is veel gemakkelijker om een theologische redenering, gebaseerd op allerhande oude meesters op te bouwen, dan iets te zeggen over je eigen innerlijke ervaring van God. Dat is nou eenmaal zo. Maar dat is vluchten. De vlucht is één van de meest voorkomende verschijnselen van deze tijd. We zeggen: ja natuurlijk, de mensen vluchten weg in vermaak, in televisiekijken, in drugs van allerhande soort. Ze vluchten maar weg. Maar ik niet? Ik ben bewust, zeggen ze. En prompt beginnen ze een droom te bouwen over hetgeen zij zijn en zullen blijven, of zullen worden, de erkenning die hen zal wachten, en zo vluchten ze ook weg. Er werd eens gezegd: een romanschrijver is iemand die zijn werkelijkheid zover vergeet, dat hij meent in een andere wereld te leven. Wel menige mens schrijft zijn eigen romans. De feiten van het leven zijn niet altijd even prettig om aan te horen. Natuurlijk, de welvaart die op het ogenblik heet te bestaan is niet echt schitterend. Maar ondertussen ga je wel graag kijken of je iets meer kunt verkrijgen. Gods wil zal op aarde geschieden: ongetwijfeld waar, maar daarom hoef jij nog niet te vertellen wat God wil volgens jou, laat hem dat zelf maar doen. Leuzen te over. Vlucht uit de werkelijkheid te over. Maar wat ben je zelf Misschien mag ik dit vanuit mijn standpunt belichten.
Uw gedachten zijn voor ons een spel van stralingen, zoiets als een permanente te lichtshow. Wanneer een mens een ogenblik stilstaat en naar de wereld kijkt, dan zegt hij: God wat heb je die wereld toch mooi gemaakt. En dan sterker verdergaat om die schoonheid niet te bederven – dat is de voorwaarde – dan is er ineens licht, een hele hoop licht. Wanneer een mens zegt: ik heb alles gedaan wat ik doen kon en nu stel ik geen voorwaarden meer, nu zeg ik: beslist u maar, tegen God of tegen zijn innerlijk, dan is het een zilver koord, wat langzaam maar zeker zich schijnt te vervlechten.
En dan krijg je ineens het gevoel, hier kan een harmonie ontstaan. Harmonie, een woord, je denkt onwillekeurig aan een fanfare of zoiets, een aantal koperinstrumenten die samenspelen, maar harmonie is eigenlijk daarmee ook wel omschreven. Harmonie is samenspel en onze innerlijke harmonie is afhankelijk van de wijze waarop wij onszelf aanvaarden zoals we zijn, met al wat erbij hoort. En dan het juist samenspel vinden met de wereld waarin we moeten vertoeven. Wanneer dat gebeurt, dan zien we bepaalde krachten groeien. En dan zeggen de mensen: ja maar vroeger kon ik dit of dat, en nu kan ik dat niet maar. Dat is niet waar. Je kunt nog precies hetzelfde. De geestelijke krachten en gaven die je had, bezit je nog steeds. Talenten die je eens had, bezit je ook nu. Alleen je belet jezelf om ze te gebruiken. Je kunt niet terugkeren naar die toestand van innerlijk schuldloos leven waaruit je alles waarmaakt. Je hebt de wereld te veel beschuldigd, je hebt jezelf teveel beschuldigd. Uit dit alles, moet je een paar conclusies trekken. Het is duidelijk dat ik deze trek, ik kan niet anders, vanuit mijn standpunt, vanuit mijn wereld en leven.
Wanneer ik alleen uitga van mijzelf, en daarbij zoek naar het meest juiste contact met mijn wereld, dan zal er altijd iets meer licht, iets meer kracht, iets meer leven zijn, oh niet meer vreugde in menselijke zin misschien, maar toch wel een zekere innerlijke lichtheid en verlichtheid. In de tweede plaats: vlucht niet in je dromen van wat had kunnen zijn of wat zou moeten worden. De dromen van wat anderen je beloofd hebben, of wat je eens van de eeuwige verwacht. Die dingen mogen bestaan of niet bestaan, maar nu moet je leven met wat je hebt en wat je bent. Probeer niet méér te bezitten, maar meer gebruik te maken van wat je bezit. Probeer niet meer te leren, maar beter te begrijpen, wat al wat je geleerd hebt, betekent. Probeer niet de wereld te verbeteren of jezelf te veranderen. Probeer een punt te vinden waardoor je met die wereld samen een grotere eenheid kunt vormen.
U leeft niet alleen op stoffelijk niveau, dat zal u duidelijk zijn. U hebt allerhande mentale activiteiten die uitstralen en men kan dat onder de parapsychologie en zelfs de parafysica nu en dan, onderbrengen. U hebt een invloed op al waar u mee omgaat. U hebt als het ware een extra dimensie aan uw bestaan. Een dimensie die u niet direct beseft en die zich niet onmiddellijk manifesteert.
Wanneer u in harmonie bent met bv. uw auto, dan voelt u als het ware wat die auto doet en kan doen, en de auto op zijn beurt reageert perfect op elk signaal dat u geeft. Wanneer u uw auto ziet als een afzonderlijk geheel dat alleen maar bediend moet worden, dan gaat u onwillekeurig jouw eigen reacties opleggen aan uw wagen, en dat betekent dat uw motor meer slijtage vertoont. Het betekent dat u te abrupt stuurt, waardoor er in de besturing fouten kunnen komen. Het betekent dat u niet aanvoelt hoe de wagen in feite ligt op de weg, resultaat, dat u in een slip kunt komen. Dat weet elke automobilist dacht ik wel. Maar wanneer het geldt voor die voorwerpen, waarom zou het niet gelden voor alle dingen.
Wanneer u werkt met een scheikundig experiment en u gaat erin op, u bent er één mee, dan zult u meer daaruit aflezen, en ook meer resultaten ermee kunnen verkrijgen vaak dan zonder dit het geval zou zijn. U bent als het ware attent op die kleine afwijkingen, die in de chemie van zo’n buitengewoon groot belang kunnen zijn. Wanneer u bezig bent met een wiskundige berekening en u verzinkt uzelf in deze wereld van het abstracte, dan vormen zich als woorden uit een taal, alle formules en beelden die u nodig hebt. Dan kunt u stappen maken, waarbij anderen u niet kunnen volgen, omdat zij proberen een vreemde taal langzaam en letter voor letter te vertalen, terwijl u op dat moment uw eigen taal spreekt. Zo gaat het met alle dingen. De mens heeft een extra dimensie, een sensitiviteit, waardoor hij een band heeft met alle zaken waarmee hij zich bezighoudt. Hoe die band is, wordt door hemzelf bepaald door zijn aanvaarden of afwijzen, door de manier waarop hij al of niet deel wordt van hetgeen waarin of waarmee hij actief is.
Het is deze extra band, deze extra dimensie van de mens, waardoor hij zijn wereld en ook zichzelf in grotere mate kan leren kennen en beheersen dan normalerwijze het geval zou zijn. Ik stel het volgende: op het ogenblik dat de mens opgaat in de materialen, de mensen, ja zelfs de stellingen waarmee hij werkt en deze laat doordringen tot de essentie van zijn wezen, zal hij met zijn essentie ook het wezen der dingen benaderen, belichten en kunnen begrijpen. In sommige gevallen gaat dit zo ver dat hij alleen door een geestelijk bevel kan manipuleren. En dat is dan niet alleen maar gewoon telekinese, het is eigenlijk meer een deel worden van datgene, waarmee hij manipuleert. Dit is voor elke mens mogelijk, het is deel van de menselijke opmaak.
Maar alleen de mens die in zichzelf voldoende evenwichtig en ontspannen is om de moed te vinden totaal op te gaan in het ene wat hij doet, zal bewust leren de krachten van dit extra vermogen te gebruiken en bewust en doelgericht daarmee resultaten na te streven. Dat wil nog niet zeggen dat je ze niet hebt.
Nu heeft de mens ook een geest. Dat wordt een beetje moeilijker want het bestaan van een geest kun je nooit aantonen. We kunnen het aannemelijk maken, maar het bewijs is nog niet volledig gevonden, zelfs het bewijs voor een wereld in een hiernamaals bestaat op dit moment nog niet wetenschappelijk concreet, ook wanneer er vele indicaties zijn dat het bestaat.
Nu stel ik dit: je kunt niet alleen in je stoffelijke wereld leven. Elke mens leeft daarnaast in een geestelijke wereld, ook wanneer hij of zij zich daarvan niet of ternauwernood van bewust is. Datgene wat op dit geestelijk niveau gebeurt, is echter voor de werkelijke persoonlijkheid, het werkelijke ik, even reëel als het stoffelijke gebeuren. U hebt dus eigenlijk een soort dubbele werkelijkheid, maar nu het vreemde: u bent één wezen, de krachten die u ervaart in uw geestelijke wereld, brengt u over naar uw stoffelijke wereld. De krachten of harmonieën die u in uw stoffelijke wereld vindt, projecteert u naar de geestelijke.
Deze wisselwerking is onvermijdelijk, omdat er een gemeenschappelijke besefswaarde bestaat voor alle delen van een ego. Dus om het heel simpel te zeggen: wanneer een kind voor het eerst DA zegt, dan weerkaatst en weergalmt dit tot het hoogste geestelijke voertuig waarin dit bewustzijn zich nu manifesteert. Het is daar geregistreerd. Anders dan in de hersenen natuurlijk, maar het is er. Het betekent dat “DA” een signaal is geworden waarop die geest eveneens kan inspelen. Het betekent dat die geest, wanneer het signaal uit het stoffelijk deel van het ik komt, daarop reageert.
Een groot deel van die reacties nu wordt door de mens wel ontvangen, maar vertaald als een droomleven. Dit droomleven wat u hebt, wordt dan vaak gezien als iets wat zich zal verwezenlijken, een voorruitschouwen in de tijd of zo. Dat is niet waar. Het heeft er niets mee te maken. Het is een tweede werkelijkheid. De kracht, de ontspanning die de droom brengt en de harmonie die je met je eigen wereld vindt, niet volgens de droom, maar volgens de huidige situatie samen, bepalen de energie waarover je zult beschikken. We weten en in de psychologie zeggen we dus dat het droomleven eigenlijk de mogelijkheid geeft om frustraties af te reageren, waardoor de mens een zekere mate van ontspanning blijft behouden, die het hem mogelijk maakt om als redelijk wezen in zijn wereld te functioneren. Maar het droomleven is meer.
Wanneer het gewone leven harmonisch is en het droomleven, zelfs wanneer dit maar zeer fragmentarisch, soms helemaal niet herinnerd wordt, vormen een eenheid waarbij de energie wordt bepaald, die je van een geestelijk vlak ook stoffelijk zult kunnen manifesteren. De realisatie nu, de bewustwording zou je kunnen zeggen, van deze samenwerking tussen het geestelijke leven, zich manifesterend in dromen, soms zelfs in dagdromen, en de stoffelijke mogelijkheden, de harmonische mogelijkheden, brengt met zich mee dat je in jezelf een grotere hoeveelheid levenskracht kunt manifesteren. Het betekent niet alleen dat je gemakkelijker leeft, meer weerstand hebt misschien tegen ziekte, dat je een grotere mentale sterkte hebt tegen alle belastingen die de wereld je kan opleggen.
Maar het betekent ook dat je veel meer uitstraalt. Elke mens straalt een deel van zijn wezen uit, elke medemens ontvangt indrukken van een medemens, die niet zintuiglijk zijn. Nu zal degene die er zich meer van bewust is, heel vaak nog een fout maken doordat hij de uitstraling van de ander alleen aanvaardbaar vindt wanneer deze vergelijkbaar is met zijn eigen uitstraling. Maar soms kan een tegenstelling eveneens compenserend werken. Er zijn duizend en één stralingen denkbaar waardoor in het eigen ik, zonder dat het ook iets van zichzelf verloochent nieuwe bewustzijnsprocessen op gang komen. Je kunt nooit blijvend kracht van de één naar de ander overdragen, wel bewustzijn. Elke levenskracht die je overdraagt aan een ander, is een tijdelijke kracht, maar als je daarnaast een geestelijke stimulans in je uitstraling hebt, dan betekent deze heel vaak een verandering in besef of beleven voor degene die je benadert en daarmee een verandering van meer blijvende aard, ook wanneer je het uiteindelijk resultaat van de ontwikkeling natuurlijk nooit kunt overzien.
Zo heb je als mens in deze wereld eigenlijk veel meer mogelijkheden om iets te zijn en om iets te doen en om iets te betekenen in de wereld en voor anderen, dan op grond van uiterlijkheden alleen kan worden aangenomen. Hierbij wil ik nog even teruggaan naar uw wereldse gebruiken. U leeft in een tijd dat de witte boord uit de mode is, maar dat datgene waarvoor het eens heeft gestaan, de intellectueel, vereerd wordt boven alle dingen.
Onverwerkte kennis is een van de gevaarlijkste dingen die er bestaat in de wereld. Een groot gedeelte van de kennis in deze wereld is niet of niet voldoende verwerkt. Specialismen kunnen nuttig zijn, maar zonder synthese met het geheel van de menselijke kennis, verliezen ze al snel aan betekenis en inhoud; wat meer is, ze kunnen een gevaar worden doordat men door overmatige nadruk te leggen op enkele aspecten van het leven, de onevenwichtigheid van het gehele bestaan aanmerkelijk bevordert.
Dit kan bijvoorbeeld blijken uit bepaalde milieufactoren uit deze tijd. Het kan evengoed blijken uit bepaalde politieke en andere ontwikkelingen er het is bijna weer zover dat er een tegenpaus zetelt in Avignon, dus ook op geestelijk terrein werkt het. Deze mensen houden zich bezig met een uiterlijk iets, zeer eenzijdig, zonder de essentie te begrijpen waar het om gaat. De essentie bijvoorbeeld van het christendom, is toch niet welke ritus wordt gebruikt, het is welke beleving van God mogelijk is en welke kracht je daaruit kunt puren. En wanneer je dat op de ene manier beter doet dan op de andere, dat is een kwestie van je eigen inzicht. Daar heeft niemand iets mee te maken, dacht ik. Er bestaan geen bindende voorschriften daarvoor. Wel wetten voor het leven, dat is de essentie van het Christendom. En dat geldt voor elke wetenschappelijke discipline eigenlijk hetzelfde.
Het is niet wat je kunt doen, maar het is datgene wat je in het kader van het geheel beter kunt leren kennen, juister en evenwichtiger kunt leren beheersen, wat van betekenis is. Voor u betekent het eigenlijk dat u, waar u ook leeft, hoe u ook leeft en denkt, door uw ervaring of door uw scholing beschikt over feitenmateriaal. Op grond daarvan hebt u een mening opgebouwd. Deze mening wilt u heel vaak de wereld opleggen, als enig juiste waardering van uw werkelijkheid en de eigenschappen en kwaliteiten en toestanden van die wereld. En daar zit nu juist de fout. Je kunt de krachten niet zonder meer tenietdoen die op je inwerken.
Je kunt je eenzijdige oordeel wel proberen op te leggen aan datgene wat je kent, maar er onttrekt zich teveel aan je besef. En daardoor wordt het geheel gefrustreerd, het is niet meer hanteerbaar wat u wilt. Alles herleidt de mens tot zichzelf en jezelf. Dat betekent niet alleen maar de manier, waarop je naar jezelf kijkt, maar ook de wijze waarop je je wezen, je behoefte en je rechten in een gemeenschap voor jezelf stipuleert. Want iedereen vult voor zichzelf wel in: dit is eigenlijk mijn recht, dit is eigenlijk mijn gezag, dit is eigenlijk mijn mogelijkheid tot bezit of iets anders. Maar die dingen hebben weinig betekenis. Dat zegt heel weinig.
De werkelijkheid is: wat kan ik doen. En dan kun je met elkaar erover gaan vechten, wie nou gelijk heeft of niet. Je kan ook elkaar verwijten maken. Maar kom je er iets verder mee? Je kunt uitroepen dat een ander grote dwaasheden verkondigt, het mag waar zijn, maar zorg nu maar eerst dat je zeker bent dat je zelf een waarheid verkondigt.
Het probleem van uw hele wereld is daarop gebaseerd en ook het geestelijke probleem van die wereld. Want uit de aard der zaak maken wij ons minder zorgen over economische moeilijkheden en bezwaren dan over de gesteldheid van hen die onze wereld betreden. Het klinkt nou weer een beetje egoïstisch, maar waarom zouden we het niet toegeven: de geest bestaat voort, wat op aarde is, nou ja dat duurt even, dan is het voorbij. Er is één ding wat een mens automatisch doet wanneer hij geboren is en de eerste ademtocht heeft gezogen dat is ademhalen. En het tweede wat hij in het leven automatisch doet, is sterven wanneer de tijd ervoor gekomen is. ‘t Gaat vanzelf, je hoeft er niet bang voor te zijn, het gebeurt. Wat daartussen ligt is in feite ervaring en scholing, maar wat ervan overblijft, is innerlijke gespletenheid, zelfs een gevoel van haat tegen een bepaald deel van de wereld, verachting voor jezelf en andere dingen meer.
Het zijn die dingen die na de dood bepalen hoe je je zult opstellen tegenover een nieuwe wereld, een andere werkelijkheid waarin eveneens de harmonie met, en het contact met anderen van zo’n overmatig groot belang is, voor je eigen vermogen tot leven, tot gelukkig zijn, tot je verdere ontwikkeling. Dat ik dus de nadruk leg op al datgene wat er op aarde mis is, moet u mij maar vergeven. Een mens die in zichzelf zijn lot aanvaardt, niet in de gelatenheid van “ik kan toch niet anders”, maar in de erkenning “hierdoor heb ik nieuwe krachten en mogelijkheden wel degelijk verkregen”, komt in onze wereld met een zeer snel contact met anderen, het resultaat is daarbij zelfs, dat eigenlijk contact ook met de wereld die je verlaten hebt, veel gemakkelijker mogelijk wordt. Je kunt meer zijn, zien en doen. En dat betekent dat je intenser leeft, dus een steeds groeiender, steeds grotere wereld rond je vindt. Mensen die in zichzelf besloten zijn, die eenzijdig zijn, wijzen te veel af. En nu kan het een beetje kinderachtig klinken, wanneer je zegt: wanneer je verwacht door engelen ontvangen te worden, ben je niet alleen een last voor de geest maar ook voor jezelf. Maar ergens is het waar.
Wanneer je bereid bent, alles waarin je harmonie, waarin je licht erkent, te aanvaarden, daarmee uit te wisselen, wat je bent en te ontvangen wat die ander is, dan ben je opgenomen in die wereld voor je het weet, dan is de vluchtige herinnering van een voorbije leven niet veel meer dan een ademtocht met een kleurig droombeeld, die overgaat in een nieuwe en levende werkelijkheid. Maar als je alles afwijst, dan blijf je bezig met de herinneringen, dan zit je met de voortdurende repetitie van al datgene wat je geweest bent, wat je gedaan hebt, en met de toenemende frustratie, het gevoel van onmacht en onvolledigheid, doordat er te weinig antwoord komt. Het is voor ons erg belangrijk, dat de mens harmonisch is. En ik dacht ook dat het in een wereld als de uwe, waarin de spanningen zich overal opbouwen, waarbij geweld, natuurgeweld, grote veranderingen en omwentelingen bijna onvermijdelijk op u aanstormen in de komende tientallen jaren, het erg belangrijk is om eerst het anker te vinden, de zekerheid waarmee je dit leven aankunt, waarbij je je kunt aanpassen, waarbij je als het ware de vorm kunt vinden van een andere maatschappij of van een nieuwe tijd, of van een ander beleven en denken. Dat kun je alleen wanneer je eerst jezelf hebt gevonden.
Ken uzelf, jawel. Maar degene die het “ken uzelf” zo vaak prediken, en misschien tussen de zuilen en de spiegels staren, vergeten vaak één ding: het ken uzelf is niet de leuze van een tempel, het is de basis van de orfeïsche mysteriën. En deze mysteriën bestonden uit een rollenspel, een rollenspel waar de mens zichzelf vindt in de rol die hij speelt. Een soort carnaval der meer-bewusten, waarbij men zich ontdoet van uiterlijkheden die niet van belang zijn om terug te keren tot de essentie van hetgeen men zelf is, niet het beschouwen van jezelf, maar leven van jezelf. Dat was het geheim, dat achter het ken uzelf lag in het verleden. Juist daarom zeg ik liever: mensen het is niet genoeg om naar uzelf te kijken, het is belangrijk jezelf te leven en dan niet volgens de dromen die je koestert, die dromen worden je wel door anderen verkocht. Iemand laat je een stukje zeep zien met een mooie onthulde vrouwelijke gestalte daarbij en onwillekeurig denk je, als ik de zeep koop komt de rest vanzelf, maar dat is niet waar. Zo is het niet. Er wordt vaak gezegd, wanneer wij maar strijden voor gelijkheid, dan zal de broederschap op de wereld geboren worden. Nou dat had u gedacht. Naarmate de mensen meer gelijk zijn, hoe meer de mensen ernaar streven om Orwell te citeren, om meer gelijk te zijn dan anderen.
Het is gewoon: wat ben ik zelf, wat leef ik, wat is de rol die ik voel dat mijn gehele wezen, mijn gehele kracht vergt en vraagt. Hoe kan ik mezelf waarmaken? En dan niet waarmaken in de erkenning van de wereld, maar waarmaken tegenover mijzelf, totdat ik zeggen kan: zo leef ik, zo handel ik, zo doe ik en ik voel zozeer dat dit voor mij juist is, dat er geen plaats meer is voor overwegingen, voor berouw, voor eventuele “ja maar’s”.
Dat is het meest belangrijke in het hele bestaan, wist u dat? Want dat is de enige kracht die je in staat stelt, je werkelijk aan te passen aan al wat noodzakelijk is en toch jezelf te blijven.
Dat is de enige werkelijkheid die bij elke verandering van de wereld een soort anker is geworden, waardoor je tegen de meest woeste golven van menselijke gebeurtenissen en ontwikkelingen koers weet te houden, dat de storm je niet overweldigt. Dat is de werkelijkheid waarmee ik u vanavond wilde confronteren.